Mamma

Mamma mín fæddist 31. desember, dó 13. janúar og var jörðuð 26. janúar. Í dag eru tvö ár síðan hún var jörðuð og þótt ég muni hana alla daga hugsa ég sérstaklega sterkt til hennar í dag. Hún var vetrarbarn, kunni vel við sig í kulda og trekki og var í essinu sínu á þessum árstíma. Nú er hún í græna landinu, eins og við elskandi börnin hennar þykjumst vita, og fylgist þaðan með ferðum okkar.

Í minningu hennar vel ég að hlæja og hafa gaman. Þess óskaði hún okkur allra helst.

Deilan um leikskólann

Ég er sammála öllum!

Börnin skipta mestu máli og að þau séu bara eðlilega lengi í skólanum á hverjum degi. Samkvæmt tölum eru flest þeirra ekki meira en átta tíma á dag. Gott. Hins vegar þarf samfélagið að stytta vinnuvikuna. Það var síðast gert 1972. Síðan þá hafa orðið brjálæðislegar tækniframfarir. Brjálæðislegar! Fjórða iðnbyltingin. Gervigreind. Bráðum fljúga bílarnir, róbotar elda jólamatinn og ísskápurinn greiðir reikninga með snertiskjánum í sér. 

Fíllinn í herberginu sem fólk forðast að tala um er samfélagsmiðlarnir sem gleypa ótrúlega mikið af vinnutíma fólks sem hefur of rúman tíma til að vinna verkefnin.

Sprengjusvæði?

Hins vegar mætti veðrið vera betra. Hvaða tæki græjar það?

Bein útsending frá borgarstjórnarfundi

Eftir landsleikinn við Noreg (þar sem seinni hálfleikur var alveg til fyrirmyndar) er mikil skemmtun að fylgjast með umræðu um bætt öryggi gangandi/hjólandi vegfarenda á stofnbrautum.

Viðeigandi í viðskiptasambandi?

Ímyndum okkur fimmtugan kvenkyns prófarkalesara sem tekur að sér að prófarkalesa ritgerð fyrir hálfþrítugan karlkyns háskólanema, sendir honum vinabeiðni á Facebook og lækar síðan færslu þar sem hann lýsir ferð sinni til sálfræðings vegna lystarstols. Algjörlega tilbúið dæmi. Væri það viðeigandi? Háskólaneminn notaði Facebook til að brjótast út úr staðalmynd. Væri það óviðeigandi? Er óviðeigandi að sá sem selur vinnu sína tengist verkkaupanum á þessum félagslega grunni?

Er bara að velta þessu fyrir mér og ekki búin að gera upp hug minn.

Eru 40% sjálfstætt starfandi lögfræðinga verkefnalaus?

Mér hefur verið sagt að lögfræðingar fylgist með slysatilkynningum, elti sjúkrabíla og þefi uppi óhöpp með öðrum hætti til að skapa sér verkefni. Getur þetta verið rétt? Getur verið að lögfræðingar búi til vandamál þar sem engin eru til að skapa sjálfum sér verkefni og tekjur?

Hvað myndirðu gera við 12 milljónir?

Fyrir mörgum árum spurði ég fullt af fólki að gamni mínu hvað það myndi gera ef það fyndi [svo man ég ekki upphæðina en ímyndum okkur 100 milljónir] í poka í Laugardalnum. Flestir sögðust myndu leita rétts eiganda en þegar ég sagði að ég væri samt að meina hverju það gæti breytt að eignast 100 milljónir sögðust flestir strax myndu hætta í vinnunni.

Ég varð alltaf jafn hissa. Þegar maður hefur valið sér fag í háskóla og fengið vinnu við hæfi finnst mér undarlegt að vilja hætta því til að hlúa að milljónunum sínum. Mér sjálfri fyndist allt annað þótt fólk vildi draga úr vinnu eða taka sér óvenjulega langt leyfi. Það er nærandi að vera í skemmtilegri vinnu með skemmtilegu fólki, alveg eins og það er nærandi að eiga góða fjölskyldu og skemmtileg áhugamál plús peninga og tíma til að stunda áhugamálin.

Kannski hefði ég sjálf viljað eignast vandaða myndavél og fara á námskeið eða eignast kraftmikið mótorhjól eða fara til Kanada og Kúbu. En ég er yngsta barn foreldra minna sem voru farin að reskjast þegar ég komst á þann aldur og hafði þau fjárráð að ég gæti bruðlað svolítið og ég valdi að vera nálægt þeim – sem ég sé auðvitað aldrei eftir – og lána bróður mínum spariféð mitt – sem ég mun sjá eftir alla ævi.

Gummi bróðir hefur aldrei kunnað að fara með fé en fór út í að reka fyrirtæki „til þess að veita fólki atvinnu“. Hann rak sólbaðsstofu í þrot, bílaleigu líka og vídeóleigu en aðalskrautfjöðrin er sjoppan sem hann átti á Bústaðaveginum í nokkur ár. Mamma afgreiddi fyrst á morgnana og pabbi sansaði lagerinn, launalaust að sjálfsögðu meðan Gummi dandalaðist. Hann keypti reksturinn en leigði húsnæðið. Leigusalinn sagði eftir einhver ár að hann myndi ekki endurnýja leigusamninginn heldur ætlaði að opna sinn eigin rekstur í húsnæðinu þegar leigutímabilinu lyki. Gumma varð um og ó og þegar haustaði hélt hann að reksturinn yrði hirtur af honum í októberlok. Þá kom á daginn að hann hafði litið skakkt á ártalið og samningurinn átti ekki að renna út fyrr en ári síðar. Viðbrögðin? Gríðarlegt siguróp. Niðurstaðan? Gálgafrestur því að ári síðar var hann rekinn út. Ég veit ekki um samskipti hans við leigusalann en í ljósi þess sem ég er búin að átta mig á núna efast ég ekki um að hann hefur haft uppi svigurmæli úr digurbarka sínum.

Ég minni á það sem hefur komið fram í fyrri færslum, að ég segi ekkert nema sannleikann en verð þá að bæta við að ég áttaði mig ekki á öllu samhenginu á þessum tíma. Ég var blinduð af svokölluðum fjölskyldukærleik.

Og tengingin við fyrirsögnina? Ég lánaði honum peninga sem væru núna með 5% ársvöxtum 12 milljónir. Á síðasta ári fékk hann (ranglega að mínu mati) greiddan út 12 milljóna móðurarf. Viðbrögð? Gríðarleg fagnaðarlæti og tveggja mánaða leyfi frá vinnu til að frílysta sig á Indlandi. Sessunautur hans á þeirri stundu þegar hann fékk sms um útgreiddan móðurarfinn ber að hann hafi tekið fram að hann ætlaði sko ekki að borga Berglindi systur skuldina vegna þess að hún þyrfti ekki á peningunum að halda.

Vitið þið hvað það kostar að láta gera upp baðherbergi? 4 milljónir. Gummi Steins, garðyrkjufræðingur á Sólheimum, fyrrverandi veitingamaður í Víðigerði, sjoppumaður á Eiðistorgi og Póló á Bústaðaveginum og fyrrverandi áfengisráðgjafi hjá SÁÁ, óvirkur alkóhólisti í 30 ár, skuldar mér þrjú baðherbergi. Svo þyrfti helst að gera upp eldhúsið. Ekkert af þessu er nauðsynlegt en málið er samt að ég aflaði þessara tekna með minni vinnu og vil geta eytt þeim í viðhald á mínu húsi en ekki fíknir Gumma Steins.

Ég þekki engan sem myndi henda 12 milljónum út um gluggann handa gestum og gangandi og ég vil fá peninginn minn til baka en Gummi er með glúrinn lögfræðing sem ber fyrir sig fyrningarlögin. Þeir kannast kannski ekki við að munnlegir samningar séu jafngildir skriflegum. Það er erfiðara að sanna þann munnlega og því miður eru bæði mamma og pabbi dáin núna. 

 

Jíei, veikindi

Nú er að renna upp hjá mér tólfti dagur í beinverkjum, hálsbólgu og augnslími. Er það ekki svipaður tími og úti hefur geisað óveður, jafnvel hér í Hlíðunum?

Ég var að hugsa að þar sem ég veikist næstum aldrei, fæ frunsu af og til og kvef sem frestar heimsóknum mínum í Blóðbankann, að ég ætti eiginlega að hrósa happi. Nú get ég endurnýjað allar dauðu frumurnar og tekist svo á við hið skemmtilega ár, 2020, af miklum fögnuði með nýju frumunum, nýju sýninni og glænýju heilbrigði.

Bara fjandi erfitt að kyngja meðan ég bíð ...

 

Ég vild'ég væri hjúkrunarfræðingur (eða læknir)

Ég meina ekki 100% það sem stendur í fyrirsögninni en ég öfunda mjög mikið fólk sem er með þannig menntun að það getur látið gott af sér leiða. Ekki svo að skilja að mér finnist ég gagnslaus en hjúkrunarfólk getur bjargað lífi.

Ef ég væri hins vegar pólitíkus sem hefði tekið frá 67 milljarða fyrir 20 árum til að byggja spítala og búa hjúkrunarfólki betri kjör og aðbúnað myndi ég skammast mín óendanlega mikið. Ég skammast mín þegar ég ruglast á vergri landsframleiðslu og ríkisútgjöldum og ef ég hefði tekið að mér að lappa upp á hjúkrunarkerfið og ekki gert það væri ég löngu farin í annað starf sem hentaði mér betur og hefði eftirlátið uppbygginguna þeim sem kæmu því í verk. Er það kannski enginn?

Listamannalaunin

Það er alveg á mörkunum að ég vogi mér inn á það jarðsprengjusvæði sem umræða um listamannalaunin er. Ég er hlynnt þeim. Þau eru arðbær. Skapandi greinar skila okkur tekjum. Ég er líka hlynnt því að við borgum kennurum, læknum, iðjuþjálfum, strætóbílstjórum og landvörðum laun. Ég veit ekki hvernig launasetningin er alls staðar, hversu hátt hlutfall er greitt af hinu opinbera og hvers miklar tekjur koma á móti, en við búum í samfélagi sem væri einsleitt ef engin væri tónlistin, myndlistin, ritlistin eða leiklistin. Ef við ættum að borga það fyrir ferð í leikhúsið sem hún kostar í raun væri í fyrsta lagi ekki hægt að reikna það út fyrr en eftir á, þegar leikárið væri gert upp, og í öðru lagi gæti líklega enginn leyft sér það nema Þorsteinn í Samherja, Guðmundur í Brimi, Skúli í WOW og þeirra líkar.

Sá peningur sem ég sé persónulega mest eftir er sá sem fer í þjóðkirkjuna. Það má vel vera að prestar séu ekki ofhaldnir en kirkjujarðasamkomulagið sem enginn virðist skilja kostar okkur milljarða á hverju ári en listamannalaunin 600 milljónir, skilst mér. Og þá aftur að þeim. Ég er mjög þakklát fyrir að þurfa ekki að velja úr umsóknum, velja og hafna, því að áreiðanlega fá einhverjir ómaklegir laun og einhverjir maklegir fá ekki. Þetta eru ekki vísindi og ekki hægt að reikna út í excel-skjali hvað er sanngjarnt. En nú er t.d. Hildur Guðnadóttir nýbúin að fá Golden Globe verðlaun fyrir tónlistina í Joker og hún var á listamannalaunum 2012 og 2015. Getur verið að þetta hafi munað því að hún gat leyft sér að einbeita sér að sköpun tónlistar? Erum við alltaf þess umkomin að átta okkur á hvaða fólk er eða verður síðan á heimsmælikvarða? En auðvitað þurfa ekki allir að komast á pall til að verðskulda laun fyrir vinnuna sína.

Skyldi fólkið sem gagnrýnir listamannalaunin hæst hafa tekið eftir sóun í samfélaginu? Nýtast allir landbúnaðarstyrkirnir? Getur verið að við gefum stórum útgerðarfyrirtækjum of mikið eftir af sköttum og gjöldum? Hvað með bankana? Af hverju eru innlánsvextir 0,05% en útlánsvextir á sömu reikningum 11,9%? 

Ég get alveg skilið að ellilífeyrisþegar með 239.000 á mánuði og öryrkjar með 212.000 telji sig vanhaldna en það er sjálfstæð barátta og óháð listamannalaununum. Hærri upphæðin er ekki langt undir þeirri upphæð sem listamannalaunaþegar fá eftir skatt og flestir auðvitað ekki alla mánuði öll ár.

Ég er >lean

Ég gæti alveg eins sagst vera skipulögð, skilvirk, straumlínulöguð eða ástunda skynsamleg vinnubrögð. „Lean“ hefur mikið verið í umræðunni síðustu árin eins og þessi hugmyndafræði sé glæný. Hún er það ekki. Hún á uppruna sinn í bílaverksmiðjunni Toyota sem vildi hámarka framleiðsluna og væntanlega gróða sinn. Japaninn Toyoda taldi sig ekki geta bruðlað með hráefni og landnýtingu eins og Ford gerði.

Fólk vill innleiða svona skipulag í vinnu, gera hana skilvirkari, fara betur með hráefni og tíma, lágmarka bið og flutninga. Þar er ég innilega sammála og tel mig hafa staðið fyrir því á mínum vinnustað undir öðru nafni, sem sagt hagkvæmni til að spara tvíverknað.

Ókosturinn við að vera svona lean er að eiga bágt með þegar aðrir bruðla með tíma eða hráefni. Mér var t.d. bætt á síðu á Facebook um að samnýta far milli Reykjavíkur og Keflavíkur. Frábært. Frá því að síðan var stofnuð hef ég tvisvar farið til Keflavíkur, einu sinni til að skutla og einu sinni að sækja. Ég hefði getað tekið einhvern með en flestir sem auglýsa eftir fari segja varla hvort þá vanti far eða séu að bjóða og varla nokkur hvar í bænum. Ef ég ætla að fara úr Hlíðunum snemma á sunnudagsmorgni nenni ég ekki að sækja einhvern upp í Grafarholt í leiðinni. Það er nefnilega ekki í leiðinni. Mér finnst að fólk þyrfti að tilgreina hverfið og þann hálftíma sem það vill leggja af stað, já, og helst brottfarartíma flugvélarinnar svo fólk sé á sömu blaðsíðu.

Annað dæmi sem ég næ ekki sambandi við er ef átta manna hópur ætlar að mæla sér mót og einhver stingur upp á stað og tíma en fyrsti maður svarar: Kemst ekki. Ef það er mikilvægt að allir komist verður hann að segja hvenær hann kemst eða þau búa til skjal með mögulegum fundartímum og merkja við dagana sem koma til greina. Svo augljóst! En fólk gerir það ekki alltaf ...

Ég heyrði að bjór væri framleiddur á Akureyri, fluttur til Reykjavíkur og dreift þaðan, m.a. til Akureyrar. Ég heyrði að matur væri eldaður á Hvolsvelli og fluttur til Reykjavíkur. Ég heyri að bréf sem er sent frá Bolungarvík til Ísafjarðar millilendi í Reykjavík. Ef þetta er satt, eitt, tvennt eða allt, finnst mér það til marks um fáránlega sóun.

#égerlean

Lögin eru ósanngjörn

Ef ég gæti breytt því upp á mitt eindæmi myndi ég hækka hlutfall ríkisútgjalda til heilbrigðismála úr 8,3% upp í 11% á eftir. Heilbrigðiskerfið og menntakerfið skáka öðru í mínum augum. Skammt undan eru svo samgöngur. Tekjur skipta líka máli og alveg áreiðanlega er hægt að afla þeirra af meiri sanngirni en gert er í dag.

En ég er ekki í pólitík – nema ef vera skyldi minni eigin fjölskyldupólitík. Ég á bróður, Guðmund Steinsson sem er nú garðyrkjufræðingur á Sólheimum, sem fékk lánaðar hjá mér 7 milljónir króna – það er ekkert lítið – árið 2008. Hann veit af skuldinni en ætlar ekki að borga hana og ég veit ekki hvort lögin heimila honum að skella skollaeyrum við. Samkvæmt fyrningarlögum á að halda kröfu vakandi frá því áður en fjögur eru liðin frá því að stofnað er til hennar.

Árið 2012 var bróðir minn mikið grey, tolldi ekki í vinnu og ekki í námi. Hann var afæta á mömmu og pabba sem vorkenndu honum af því að hann er óvirkur alkóhólisti og þau höfðu eilífar áhyggjur af að hann dytti í það. Hann reyndi ýmislegt, keypti bílasölu, vídeóleigu, sjoppu og Víðigerði sem er rétt við afleggjarann að Hvammstanga. Ekkert gekk upp hjá honum, allt fór á hausinn og ég hef enn þann dag í dag ekki hugmynd um hversu miklum fjármunum mamma og pabbi töpuðu á honum.

Fyrir 2012 hefði ég þurft að byrja að rukka hann og halda síðan kröfunni vakandi þangað til hann hefði efni á að borga mér skuld sem hann hefur sannanlega gengist við. Hefði ég kannski átt að biðja mömmu og pabba að selja íbúðina sem þau bjuggu í til að borga lánið hans? Það var alltaf alveg á hreinu að þegar hann fengi arf myndi hann borga mér skuldina. Það var bara aldrei skrifað niður. Auðvitað hefði ég aldrei látið mér detta í hug að þau seldu ofan af sér til að borga lausaskuldir sonar síns. Þetta var ekki þeirra skuld.

Mamma og pabbi voru alltaf skilvís og með allt sitt á hreinu. Þau voru gott fólk og þau gerðu sitt besta. Því miður létu þau Gumma komast upp með að ganga í hirslurnar hjá sér því að það veit sá sem allt veit að ekki hefur það gert honum gott. Hann er í mínum augum vesalingur en eins og þau vorkenndi ég honum of mikið áratugum saman til að tryggja mig gegn ósanngjörnum lögum.

Ef ég stæði núna í þeim sporum að vilja lána einhverjum sem þyrfti á því að halda myndi ég auðvitað segja nei af því að þessi lög vernda skussana.

Köllun eða kulnun

Ég var að hlusta á hádegisfréttir og þar var talað um að 20% hjúkrunarfræðinga á Landspítalanum héldu að þau yrðu ekki þar að störfum í lok ársins. Og þá rifjast upp fyrir mér að sumar stéttir eru sagðar hafa köllun til að sinna þeim, hjúkrunargeirinn, prestar og sjálfsagt fleiri. Ég man eftir pælingum í gamla daga um að fólk sem hefði köllun til tiltekinna starfa ætti ekki að krefjast hárra launa. Florence Nightingale og móðir Teresa koma upp í hugann. Hins vegar hafa bankastjórar, útgerðarrisar og stórkaupmenn enga sjáanlega hugsjón en fá vel borgað og brenna ekki út, þá kelur ekki í starfi.

Ég veit að þetta er svolítið vaðalskennt hjá mér þannig að ég ætla að reyna að bæta um betur. Hjúkrunarfræðingur sem brennur fyrir starfinu gefst upp eftir eitt, tvö, fimm eða tuttugu ár þegar hann (hún) hefur hlaupið sig móðan og klárað úthaldið vegna þess að aðbúnaðurinn gerir ráð fyrir að viðkomandi þurfi ekki sæmilegt lífsviðurværi. Sá sem hefur engan metnað til annars en að maka eigin krók klárar aldrei úthaldið og gefst ekki upp fyrir álaginu.

Sá sem er áhugasamur um að ná árangri fyrir hönd stéttarinnar gefst frekar upp en sá sem hefur ekki þann metnað.

Ég veit að þetta er ekki nógu skýrt sett fram hjá mér en ég veit hvað ég er að meina ... 

Kalt bað á fyrsta degi ársins

Ég stunda sjósund af því að það er skemmtilegt en ég þekki glettilega marga sem finna verulegan mun á heilsunni með því að fara í köld böð eða köld og heit til skiptis. 

Eftir sundið og pottinn í dag fór ég heim og horfði á Guðna Th. í seinkaðri dagskrá tala veröldina upp eins og forsetar eiga að gera. Ég veit að árið 2020 verður frábært enda hefur svona symmetrískt ár ekki verið í boði síðan 1919.

Synt í köldum sjó á nýju ári