,,Hann gekk að minnsta kosti aldrei"

Ég var að klára 10 ára gamla bók eftir Haruki Murakami sem kom út á íslensku í fyrra. Bóksalar voru ánægðir með hana sem þýtt skáldverk en mér var bent á hana sem reynslusögu langhlaupara. Hún er sléttar 200 síður í litlu broti og mér fannst hún svo sem fjórðungi of löng. Kannski er það táknrænt því að höfundurinn er skáldsagnahöfundur og langhlaupari sem lætur viljandi reyna á þolið hjá sjálfum sér. Vissulega voru forvitnilegar uppgötvanir sem hann gerði sem áhugahlaupari. Ég læt mér detta í hug að hlaupa mitt fyrsta heila maraþon eftir nokkur hálf og veit að ég er kannski að reisa mér hurðarás um öxl. Vöðvarnir eru verkfæri sem maður verður að beygja undir vilja sinn - minn!

Höfundurinn var tæplega sextugur á ritunartíma bókarinnar og hafði þá hlaupið ríflega 20 maraþon og í hvert skipti virtist hann verða undrandi á því að það væri erfitt, það krefðist úthalds og skýrrar hugsunar. Er þetta leikaraskapur hjá honum eða er hann svona einfaldur? Vonandi stílbragð, ég er ekki nógu vel lesin í Murakami þótt hann sé langhlaupinn höfundur.

Og nú veit ég að það er ekki sjálfsagt að ég geti klárað heilt maraþon í ágúst 2017. En það eru svo sem ekki nýjar fréttir ... en ég get reynt að setja mér sama markmið og hann: að skokka eða hlaupa alla leiðina.

Grútskýring

Nei, ég hugsaði það ekki upp sjálf en djö hvað tungumálið er undursamlega frjótt og sveigjanlegt. Eftir hrútskýringu sem allir skilja núna er komið orðið grútskýring sem hlýtur að vera andheiti við raunverulega útskýringu, skýring sem gengur ekki upp, skýring sem enginn trúir á, skýring sem er bara grútur ...

Hrútskýring

Það sagði sig næstum sjálft að hrútskýring yrði valið sem orð ársins 2016, svo ótrúlega snjallt að manni finnst einmitt, eins og málfarsráðunautur sagði, það alltaf hafa verið til.

Flugeldasala + björgunarsveitir

Björgunarsveitirnar voru valdar maður ársins á Rás 2. Mér finnst það undarlegt val þar sem margt fólk er í björgunarsveitunum. Hins vegar vinna björgunarsveitirnar óeigingjarnt og dýrmætt starf. Mér skilst að þær fjármagni sig aðallega með flugeldasölu og nú hefur ár eftir ár fólk argað yfir því að aðrir vilji líka selja flugelda.

Ég veit ekki hvað flugeldar kosta, hvorki hjá björgunarsveitunum né öðrum. Er það sama verð fyrir sömu vöru? Þá skil ég alls ekki af hverju fólk verslar ekki við björgunarsveitirnar. Ef það munar hins vegar t.d. 20% og hleypur á tugum þúsunda hjá áhugasömum um flugelda er skiljanlegt að fólk horfi í budduna.

Ég spyr: Er ekki tímabært að huga að annarri fjáröflun fyrir björgunarsveitirnar? Er endilega hollt og heilbrigt að sprengja svona mikið á hverju ári?

Slökkviliðsmenn byrjuðu líka sem sjálfboðaliðar en eru nú launamenn, sem betur fer. Er hugsanlegt að það þurfi að nálgast flugeldasölu, björgunarsveitir og lífsbjargir á annan hátt en með rifrildi og hástöfum á hverju ári?

Flugvallaróvinur

Ég vil að flugvöllurinn fari úr Vatnsmýrinni. Ég hef skrifað þetta líklega 20 sinnum og sagt það mun oftar. Mér væri það að meinalausu að hátæknispítali yrði byggður upp í Keflavík. Reyndar fyndist mér gáfulegt að dreifa álaginu af Landspítalanum, t.d. með því að byggja upp góða bráðamóttöku í Keflavík. Ég heyri áhugamenn um flugvöllinn og öryggi landsmanna tala um að sjúkrahúsin í kringum Reykjavík séu verkefnalaus þannig að ég held að ég eigi liðsmenn þar.

Færum innanlandsflugið til Keflavíkur, nýtum sjúkrahúsin á jaðri höfuðborgarsvæðisins betur og hættum að rífast um málið. Enginn sem er á móti flugvellinum þar sem honum var tildrað upp vanhugsað fyrir meira en hálfri öld er áhugalaus um öryggi sjúklinga eða slasaðra. Það er aldrei ástæðan, ekki frekar en okkur finnst fólkið á Eskifirði eða í Ólafsvík eiga að búa við minna öryggi en aðrir. Stundum er hvorki hægt að fljúga flugvél né þyrlu vegna veðurs - væri þá ekki betra að hafa öruggt lendingarsvæði nálægt öruggu sjúkrahúsi? Reykjavík er höfuðborgin en menn geta ekki í öðru orðinu viljað auka sjálfræði byggðanna og hinu hafa allt á sama stað.

Flytjum innanlandsflugið til Keflavíkur. Skipulega. Í skrefum. Án yfirgangs og hávaða.

 

Fúsi - mögnuð bíómynd

Horfði loksins á Fúsa í sarpinum. Þetta er algjörlega mögnuð mynd um mann sem brýtur stöðugt á, þ.e. hann er kletturinn sem brýtur á, og svo er líka stöðugt brotið á honum. Af því að hann er feitur og óframfærinn halda sumir að hann sé perri og allt er túlkað honum í óhag. Samt er hann ekkert nema viðkvæmnin og bóngæðin.

Fúsi kom mér þægilega á óvart.

Netskraflið

Ég dott ofan í netskrafl í gær, var lengi búin að ætla mér að prófa og kom því loks í verk. Og mér leið eins og ég kynni ekki íslensku. Meðal orða sem þjarkurinn leyfði voru ákæriði, beinætu, mýk, örvina -- og korhnúsa.

Flest fann ég í orðabók á eftir en ekki örvina. Þetta var lærdómsríkt.

PISA

Hve marga daga, hugsaði hún, hafði hún setið svona, horft á brúnt, kalt vatnið æða upp og eyða upp bakkanum.

How many days, she wondered, had she sat like this, watching the cold brown water inch up the dissolving bluff.

 

Frá tíma til tíma skreið það eftir lækjarfarvegum og skurðum og hellti sér yfir lág svæði.

From hour to hour it slithered up creeks and ditches and poured over low places.

 

Einhvern tímann um nóttina vakti öskrið hana, hljóð svo angistarfullt að hún var kominn á fæturna áður en hún var vöknuð.

Sometime in the night the cry awoke her, a sound so anguished she was on her feet before she was awake.

 

Skjálfandi, fikraði hún sig að rúminu og lagðist niður.

Shivering, she pulled back on the bed and lay down.

 

“Leyfðu mér að borða” kallaði hún til hans “og síðan sinni ég þér”.

“Let me eat,” she called to it, “and then I’ll see to you.”

 

--- 

Mér er brugðið.

 

Kjósa aftur?

Einn möguleikinn sem æ oftar er nefndur hjá lykilfólki innan flokka víðs vegar frá á hinu pólitíska litrófi er sá að það þurfi bara að kjósa aftur. 

Er einhver vissa fyrir því að upp úr kjörkössunum komi þá betra púsl? 

Ég átta mig á að á lokuðum fundum ræða menn margt sem ég frétti aldrei sem lesandi í Hlíðunum en er í alvörunni trúlegt að menn geti með engu móti komið sér saman um megináherslur við stjórn landsins? Og samkvæmt þrískiptingu ríkisvaldsins semur löggjafinn lögin og framkvæmdarvaldið, ríkisstjórnin, á að framfylgja þeim. Ríkisstjórnin er aðeins ein þriggja stoða.

Nú liggur fjárlagafrumvarpið fyrir og fjárlaganefnd byrjuð að funda um það. Einhverju verður breytt, svo verður frumvarpið samþykkt og gert að lögum sem á að framfylgja.

,,Fyrir flóðið" - Leonardo DiCaprio

Fyrir sléttum mánuði ætlaði ég að vera búin að horfa á þessa mynd en náði því ekki. Ég heyrði hinn frábæra (fyrrverandi) útvarpsmann Guðfinn Sigurvinsson segja frá henni í útvarpinu áður en forseti var kosinn í Bandaríkjunum. Hann sagði að Leonardo DiCaprio hefði hana aðgengilega öllum til að reyna að koma fólki í skilning um a) hvaða mann Donald Trump hefði að geyma og b) mikilvægi umhverfisvitundar. 

Fátt svíður mér meira en slæm umgengni við náttúruna. Já, ég veit að vistsporið mitt er fáránlega stórt og þungt en ég nota plast í hófi, hjóla sem mest og er sem lengst í útlöndum þegar ég á annað borð er stigin upp í flugvél. En ég átta mig líka á því að maður lifir í samfélagi og það er erfitt að synda gegn straumnum. Ef æðsta stjórn hvers ríkis (kosin af landsmönnum auðvitað) stæði með umhverfinu og legðist gegn umhverfissóun (þ.m.t. matarsóun) og stæði með nýtni og sparsemi - hér t.d. með raf- eða metanbílum og lífrænum tunnum við hvert hús eða víða í hverju hverfi - yrði umhverfisvinum auðveldara að standa með sannfæringu sinni. 

Ég hélt að ég myndi sofna yfir myndinni, ég segi það satt því að það hendir mig stundum, en ég starði opinmynnt allt til enda. Í Kína er mengunin þverhandarþykk, jöklar bráðna óeðlilega hratt og sjávarborð hækkar ört. Ég held að jörðin og mannkynið sé í hættu.

Nú er ónáttúrulega hlýtt í Reykjavík og víðar á Íslandi og við júbilerum, ég líka því að ég fíla hlýindi, en þetta er háskalegt. Og við getum haft áhrif á okkar nánasta umhverfi sem gæti haft margfeldisáhrif.

Okkur er líka hollt að minnast þess að 12. desember 2015 undirrituðu 195 ríki Parísarsamninginn, samning um að reyna að halda hnattrænni hlýnun undir 2°C, og Alþingi samþykkti þingsályktun um hann í september sl. Nú vil ég meiri forystu í þessum málum, takk.

Hvað varð um fyrirtækið með kjötlausu kjötlokuna?

Ég hef ekkert frétt af Gæðakokkum í slétt tvö ár.

Grænu eggin

Það eru bara tæpir 100 starfsmenn hjá Matvælastofnun. Þar af 19 á sviðinu neytendavernd. Og 13 á sviðinu dýraheilsa. Ekki nema von að Brúnegg komist upp með allan andskotann.

Ég reyni að forðast vinsældavagna en það má mikið vera ef það er ekki mikið að marka umfjöllun Kastjóss. Hún virðist reist á rökum og málefnum. Því miður. Mér finnst sorglegt að fólk hafi það í sér að fara illa með dýr.

,,Hún segir að þeim viðurlögum sé þó sjaldan beitt gegn opinberum starfsmönnum.''

Hver hringdi í Láru? Einar fréttamaður? Kennarar eru hársbreidd frá blóðugri baráttu fyrir kjörum sínum og sérfræðingur í vinnurétti æðir inn á vígvöllinn með kökugaffal og hrópar á steik. Fyrirgefið skort á vönduðu myndmáli, ég er bara svo stórkostlega bit á að sérfræðingur í vinnurétti hengi sig í að kennarar sýni mikilvægi sitt með því að fara af vinnustaðnum hálftíma áður en formlegri kennslu lýkur.

Ég hef aðeins gluggað í lög og veit að það er lagalega flókið að segja fólki upp störfum þótt það mæti lyktandi af áfengi, rammskakkt til augnanna, hringi sig reglulega inn veikt, vinni með handarbökunum og/eða rakki vinnustaðinn niður. Víða mætti auðvelda stjórnendum að segja upp óhæfu fólki en það að láta sér detta í hug að argast yfir því að fólk hafi metnað til að sinna lífsköllun og fá fyrir það boðleg laun kalla ég að lesa stöðuna kolrangt.

Já, í hópnum sem gekk út í gær eru bæði svartir og gráir sauðir en við verðum að varast að láta undantekningarnar ráða umræðunni. Í gær birtist grein sem mér finnst segja ansi mikið. Ég hef hins vegar lokið máli mínu ...

Lækkar MS verðið?

MS slapp við 440 m.kr. sekt - hlýtur þá ekki vöruverð að lækka? Forstjórinn missti út úr sér í haust að sektarupphæðin færi beinustu leið út í vöruverðið, dró síðan orð sín (í orði kveðnu) til baka. En fréttin í fréttinni er auðvitað að fákeppnisfélag má selja sjálfu sér á lægra verði en samkeppnisaðilum. Er það ekki magnað?

Og einhvers staðar las ég að í áfrýjunarnefnd samkeppnismála væru þrír menn. Ákvörðunin um þetta hvílir þá á herðum tveggja manna. Samúð mín er ómæld.

Ég sökka fyrir íslenskunni

Ég fór á hátíðardagskrá í Hörpu í dag. Eins og við var að búast var stundin dásamleg. Fyrst var forseti Íslands með annað erindi en á málræktarþinginu í gær, en fyndinn og orðheppinn eins og ég er farin að vænta af honum í hvert sinn. Eitt af því sem bar á góma var auðvitað að tungumálið væri lifandi og síkvikt. Þess vegna á ekki að vernda það eins og viðkvæmt og dauðvona blóm heldur leyfa því að njóta sín og sprikla. Það má sletta. Mér finnst það. En ekki endilega í hverri setningu.

Sigurður Pálsson fékk makleg verðlaun Jónasar Hallgrímssonar og þeim hafa verið gerð skil í fjölmiðlum dagsins en minni athygli fékk Ævar vísindamaður sem fékk viðurkenningu og flutti svo fallegt erindi sem endaði á upptalningu á nokkrum kennurum sem vörðuðu leið hans út í lífið. Ef við höfum ekki kennara sem láta sér annt um nemendur fækkar þeim sem brillera í lífinu.

Og það er mjög erfitt að kenna yngsta aldurshópnum. Ég vona að viðsemjendur kennara átti sig á ábyrgðinni.

Ef væri ég kennari ...

Ég er kennari. Að mennt. Ég kenndi nokkur ár í framhaldsskóla og fannst ég aldrei búin í vinnunni. Ég þurfti að undirbúa tíma, ákveða hvað ég ætlaði að tala um og hvernig, ákveða hvernig ég ætlaði að virkja nemendur og svo þurfti ég að virkja nemendur í tímum. Ég þurfti að fara yfir verkefni. Þegar ég var að þessu öllu var ég að því. Þegar ég var ekki að því var ég að hugsa um það, stundum með nagandi samviskubit.

Allir páskar voru undirlagðir af ritgerðum. Ég þurfti klukkutíma til að fara yfir stóra ritgerð sem ég vildi skrifa uppbyggilegar athugasemdir við. Það þýddi að ég fór með sæmilegu móti yfir átta ritgerðir á dag í dymbilvikunni og yfir páskadagana. Nema ef ég sleppti páskadegi og var þá í öngum mínum yfir sleifarlaginu.

Aldrei myndi ég treysta mér til að kenna yngstu börnunum. Þau kunna ekki að lesa fyrr en búið er að kenna þeim það. Sum koma læs í skólann á fyrsta degi. Þá eru sum læs í 1. bekk og sum ekki. Það gerir kennaranum sennilega erfiðara fyrir.

Það er mikilvægt að grunnurinn sé vel lagður, að við höfum hæft og áhugasamt fólk til að kljást við það erfiða verkefni, áreiðanlega oft gefandi en samt krefjandi.

Af hverju er þetta fólk ekki á háa kaupinu?

 

Alzheimer-buffið

Guðna tekst það aftur. Með því að gera sjálfan sig að aukaatriði vekur hann athygli á verðugu málefni.

Karl Ágúst á Hringbraut

1/5 af Spaugstofunni er orðinn reglulegur gestur Hringbrautar í stofunni hjá mér. Hann er bæði fyndinn og fundvís á forvitnilega nálgun á hin ýmsu mál. Nú er hann t.d. að tala um ... ýmislegt. 

Hjáróma í kórnum um kjararáð

Ég er orðin nógu gömul til að hafa kosið oft og mörgum sinnum og hef í hvert skipti verið óvissuatkvæði þannig að það sem einhver kann að lesa hér á eftir út úr skrifum mínum um flokkspólitíska afstöðu er örugglega rangt. Hún er ekki til.

Kjararáði er nauðugur einn kostur að úrskurða á kjördegi, eina daginn sem það veit ekki hverjir eru þingmenn þannig að ekki sé hægt að kalla hækkunina flokkspólitíska.

Laun þingmanna hafa verið lág. Laun margra annarra hafa líka verið og eru lág. Þingmenn sem taka starf sitt alvarlega eru alltaf að, lesa, hlusta, fylgjast með innlendum markaði, hitta fólk, fylgjast með erlendum hreyfingum og eru alltaf í vinnunni. Það er ekki endilega hollt eða ástæða til að mæla með því en það er þannig ef þingmaður hefur metnað og eldmóð. Starfið er lífsstíll og áhugamál. Margir segja að þingmenn byrji af krafti og ástríðu en að það eldist fljótt af þeim. Það kann að eiga við um suma en það á líka við um flestar stéttir.

Sjálfri finnst mér hækkunin of brött og sjálfri finnst mér óeðlilegt og rangt að margt sé greitt fyrir þingmenn, svo sem starfskostnaður. Laun þingmanna eiga að vera gagnsæ og þau eiga að vera ágæt.

Ég sit ekki í kjararáði, þekki ekkert af því fólki og skrifa þetta bara út frá einstaklingsskoðun minni.

Ég gæti líka talað um laun leikskólakennara og hjúkrunarfræðinga en þegar við tölum um laun erum við í raun alltaf að tala um samanburð. Hvað fáum við fyrir launin? Hvað getur næsti maður sem líka ber mikla ábyrgð og vinnur langan vinnudag leyft sér? Hvað kostar fasteign?

Við eigum að borga löggjafanum góð laun og við eigum að gera miklar kröfur, m.a. um að þingmenn búi okkur þannig lagaumhverfi að við getum lifað mannsæmandi lífi á laununum okkar og að launin okkar séu í samræmi við menntun, framlag, ábyrgð og vinnutíma.

Finnst annars engum skrýtið að allir óbreyttir þingmenn séu á sama kaupinu, að ekki sé meira borgað fyrir starfsaldur, lífaldur og menntun? Og hvað um vinnuaðstöðuna í þingsalnum sem Vinnueftirlitið myndi trúlega ekki samþykkja á öðrum vinnustöðum?

Og aftur: Nei, ég er ekki þingmaður, ekki í kjararáði og ekki flokksbundin neins staðar. Mér finnst ég hafa rétt til að hafa skoðun, ég hef reynt að rökstyðja hana en skil að fólk sé ósammála mér.

Væri ekki upplagt að hálaunaða þingið myndi skoða það að lögbinda lágmarkslaun sem hluta af öðrum launum? Hvernig væri tillagan um að hæstu laun mættu ekki vera hærri en fjórfjöld lægstu laun? Ef lægstu laun eru 200.000 eru hæstu laun 800.000 í hæsta lagi. Og hvaða stétt yrði tekjuhæst?

Sigurvegari kosninganna í gær

Er það ekki hitt jafna hlutfall kynjanna? 30/33. Og taparinn er hin litla kjörsókn. Grátlegt.