Alias

Að spila (á jólunum) er góð skemmtun. Þó kom upp eitt vafatilvik í Alias um helgina. Það er auðvitað borin von að einhver lesandi geti dregið mig að landi en kannski glöggva ég mig með því að skrifa þetta upphátt ...

Orðið var höfuðleður og því var lýst sem einhverju sem væri á hausnum. Mér finnst ótækt að lýsa HÖFUÐleðri með einhverju sem er á HAUSnum því að höfuð og haus er það sama. Samt finnst mér í lagi að vera með orðið grobb og segja að það sé samheiti við mont.

Ég er ekki ein um þessa tilfinningu en okkur reyndist erfitt að rökstyðja þetta með öðru en tilfinningu. Hvernig væri best að lýsa

- bókbandi? Maður les texta í ... og þegar bók er komin segir maður að bókin sé í einhverju. Nei?

- hræðslupúka? 

- sláttuvél? Maskínu sem er notuð til að fjarlægja gras. Nei?

Samt er gaman að spila ...

Skaupið ... í rúminu

Við sum bætum stundum í gríni „í rúminu“ eða „in bed“ aftan við málshætti á páskum til að þykjast vera fyndin. Mér finnst við fyndin. Morgunstund gefur gull í mund ... Sjaldan launar kálfur ofeldið ... Margur verður af aurum api ... Hátt hreykir heimskur sér ... Dramb er falli næst ...

Fram eftir áramótaskaupinu í gær velti ég fyrir mér hvort það yrði meira og minna í rúminu. Svo fór ekki ...

Ég er greinilega einn af þessum leiðindapúkum sem fannst það dálítið ófyndið, aðallega langdregið. Af hverju var Landinn aftur og aftur? Ég næ því að hann á það til að vera hægur og þegar sauðfjárburðurinn var sýndur í beinni útsendingu (sem var ekki Landinn samt) gerðist ekki mikið á hverri mínútu eins og í hasarmyndum. Justin Bieber, dýrir hlaupagallar, Icehot1 - mér fannst fyndnast þegar þau þóttust svo hafa slökkt á tölvunni þegar þau voru búin að skrá sig á ævintýrasíðuna - og svo hljómaði lokalagið óþarflega líkt lokalagi annars skaups.

En greindar minnar vegna áskil ég mér rétt til að skipta um skoðun þegar ég horfi aftur eða heyri einhvern hlæja óskaplega að atriði sem mér fannst ófyndið í gær. 

Sögumaður Braga Ólafssonar

Ég vildi óska þess að einhver reyndi að segja mér, með rökum, að Sögumaður Braga Ólafssonar ætti erindi við mig. Ég hef lesið margar af bókum Braga og hann skrifar oft um lúsera, undirmálsmenn, fólk sem er erfitt að gefa rödd af því að það hefur ekkert að segja, ekkert fram að færa, en G. er verri. Hann hefur ekkert gert, ekkert farið, ekki lifað og er orðinn 35 ára. Hann veitir tilgangslausa eftirför manni sem hann á ekkert erindi við og það versta er að sögunni bara lýkur án nokkurra eiginlegra loka. Það er engin afhjúpun, enginn vendipunktur. Vonbrigði.

Af eldri bókum Braga er ég einkum hrifin af Samkvæmisleikjum. Þar var aldeilis aumingi á ferðinni en fantavel skrifuð saga um óskaplega viðkvæmt efni og ég fæ enn hroll þegar ég hugsa til endisins sem varpaði skjannabirtu á alla söguna sem maður var þá að klára.

Ef einhver varpar áhugaverðu ljósi á Sögumanninn er ég tilbúin að endurskoða afstöðu mína og reyna að sjá það ljós.

Halldóra Geirharðs

Sú var tíð, og ég vona að mér fyrirgefist það, að mér þótti Halldóra Geirharðsdóttir leiðinleg leiðkkona. Nú skil ég það ekki. Ég er að horfa á jólatónleika Sinfóníunnar þar sem hún er kynnir í hlutverki Barböru trúðs, alveg stútfull af húmor og væntumþykju. Og það er ekki í dag sem mér snýst hugur. Sem betur fer er langt síðan ég sá hvaða mann hún hefur að geyma. Því miður vill hún ekki verða forseti Íslands því að ég vildi svo gjarnan kjósa hana í það embætti. Úr því að ekki stendur til að leggja það niður.

Lifi Maxímús.

Er öldrun sjúkdómur?

Kannski er svarið já þótt mér finnist það tæpast. En hvenær er maður gamall? Að lögum 67 ára á Íslandi. Hversu margt frískt og lífsglatt fólk þekkir maður sem er samkvæmt því orðið gamalt en er með tryggar tekjur? Margt. Þá er „öldrun“ hvorki sjúkdómur né fötlun. 

Mér leiðist þegar aldur og örorka er spyrt saman eins og gert hefur verið í fjárlagaumræðunni. Í mínum augum er það svo gjörólíkt. Mér finnst hins vegar að fólk sem er undir fátæktarmörkum, fólk sem getur ekki framfleytt sér, t.d. fólk sem hefur unnið slítandi láglaunavinnu alla fullorðinsævina, eigi að vera með örugga framfærslu. ENGINN á að þurfa að lepja dauðann úr skel eða hanga á horriminni.

Er kannski pólitískt rangt að tala um fólk undir hungurmörkum í stað merkimiðans „aldraðir og öryrkjar“?

... velur mann ársins

Vísir biður nú fólk að velja með sér mann ársins 2015. Ég er búin að velja Ástu Kristínu sem var ákærð um manndráp í vinnunni en sýknuð um daginn. Hún hafði ákæruna og mögulegan dóm, vegna manneklu í raun, yfir höfði sér í þrjú ár. Ómanneskjulegt, eins og það kemur mér fyrir sjónir. Ég valdi líka Sigrúnu sem synti yfir Ermarsundið í haust. Ekki aðeins var það mikil dáð heldur var hún svo dásamlega hreinskilin þegar hún kom í land eftir tæpan sólarhring. Ég fylgdist með fréttum með öðru auganu. Ég syndi í Nauthólsvík á sumrin og einstaka sinnum á veturna. Stefni loks á mitt fyrsta nýárssund um áramótin.

Það eru auðvitað margir kallaðir. Ég hefði ekkert á móti því að kjósa Sævar stjörnu sem hefur fært heilu kynslóðunum áhuga á stjörnufræði í gegnum útvarpið og sólmyrkvagleraugun. Alltaf áheyrilegur. 

Kári hefur óvænt tekið sér sérdeilis skýra stöðu með Landspítalanum og það er flott hjá honum. Björgunarsveitirnar eru mannvinir en dálítið andlitslaus hópur. Fólk á að sýna þeim stuðning með buddunni. Finnst mér.

Og þótt ég hafi fylgst með Almari þrauka í kassanum í upphafi desembermánaðar finnst mér hann langt frá því að vera maður ársins. Og ég er sannfærð um að hann er sammála mér.

Bjalla forseta

Ég hef fylgst með hinni æsispennandi rás 73 í kvöld, þar á meðal þegar þingmenn töluðu um að bjalla forseta þingsins truflaði hljóðgæðin. Já! Ítrekaður bjöllusláttur gerir það. En ég er með svarið. Forseti á að hafa leyfi til að rjúfa útsendingu og upptöku ræðunnar þegar tíminn er búinn. Þingmenn vita oftast nær hvað tímanum líður og eiga að virða rauða ljósið eins og við gerum í umferðinni. Mig grunar að þingmenn tali ekki óvart fram yfir tíma sinn, hvort sem hann er mínúta eða klukkutími.

Svo mætti hafa skjá í þingsal sem sýndi áhorfendum á pöllunum nafn þess sem talaði, málsheitið og tímann sem eftir lifði.

Getur ekki verið að í öðrum þingum sé meiri upplýsingar að hafa?

Box og barningur

Ég vildi að ég gæti fært eitthvað nýtt inn í umræðuna um Gunnar Nelson. Ég sá brot úr bardaganum við Maia og fæ hroll. Af hverju eru einhverjir að mæra þessa „íþrótt“?

Svefnvenjur unglinga

Í sjónvarpsfréttum í gær var vísað í rannsókn um svefnvenjur unglinga og talað við unglinga um svefnvenjur þeirra. Sum sögðust sofa of lítið og önnur virðast sem betur fer sofa nóg, en þau töluðu bara um nætursvefninn. Þeir unglingar sem ég þekki og eru í skóla eiga það til að sofna um miðjan daginn ... sisona.

Er það ekki algengt? Ég nenni ekki að gera rannsókn á því samt. 

... veitir ekki viðtöl

Einhverra hluta vegna fór framhjá mér viðtal við kennara Almars Atlasonar í vikunni en nú er ég búin að bæta úr því. Ég hugsa að við sem vorum áhugasöm um gjörninginn höfum mörg hver mátað okkur sjálf í þessar aðstæður og það hafi gefið verkinu persónulegt gildi fyrir hvern og einn áhugasaman. Ádeila á neysluhyggju? Könnun á eigin úthaldi? Berskjöldun? Skoðun á samfélagsmyndinni? Já, en djö sem ég er ánægð með að hann tjái sig ekki sjálfur. „Mitt er að yrkja, þitt er að skilja“ á sérlega vel við í dag.

Og mér verður enn hugsað til Duchamps sem setti venjulegan hlut í óvenjulegt umhverfi fyrir rétt tæpri öld.

Kostnaður við búrið

Ég er enn upptekin af gjörningnum í búrinu. Sennilega er ég almennt séð og yfirleitt dálítið hrifin af því sem vekur almenna hneykslan. Sjálf er ég óttalegur smáborgari og þótt ég hætti mér endrum og eins út fyrir boxið vil ég að dyr þess standi mér að minnsta kosti áfram opnar.

Spurning sem heyrist þráfaldlega við svona tækifæri er: Og hvað kostar þetta? Eða: Erum við skattborgarar að styrkja þetta?

Í orði kveðnu ríkir jafnrétti til náms á Íslandi. Ég veit ekki hvort allir upplifa það þannig en alltént eru ekki skólagjöld (þótt það séu náttúrlega áhöld um hvort pappírsgjald stendur straum af útlögðum kostnaði einum saman við skráningu) og ef menn klára tilskildar einingar eiga þeir að fá námslán.

Ég man ekki eftir því að nokkur maður hafi spurt fyrir, í eða eftir hrunið hvort íslenska ríkið - við skattborgarar - hafi virkilega styrkt fjárhagslega viðskiptafræðinga sem tóku að sér þau störf í bönkunum sem leiddu til hruns þeirra. En það útilokar ekki að einhverjir hafi haft efasemdir um gildi námsins ...

Kallinn í kassanum

Er api í búrinu?

Ein elsta minning mín í fóðurhúsum er gagnrýnið tal um brauð á sýningu sem myglaði eftir því sem leið á sýninguna og um heybagga sem var komið fyrir einhvers staðar (á Skólavörðuholtinu?) og grotnaði niður og varð engum til gagns eða gleði.

Nú er myndlistarnemi á 1. ári búinn að dvelja í litlum glerkassa í Listaháskólanum í tæpa viku. Mér heyrist fólk ekki mikið þora að gagnrýna og alls ekki lýsa yfir velþóknun eða mæla athæfinu bót. Það fólk sem ég heyri í vandar sig við að hafa ekki skoðun á gjörningnum.

Ég hef kíkt reglulega á Almar í kassanum alla vikuna. Ég hugsa með hryllingi til þess að vera lokuð inni, velja að þegja, lesa ekki samfélagsmiðlana, striplast fyrir framan óteljandi margt fólk – og ráða engu. Mér finnst tilhugsunin um að framselja allt ákvörðunarvald yfir matnum mínum, lesefninu, félagsskapnum og almennt öllu alveg gríðarlega fráhrindandi.

Ég veit auðvitað ekkert hvað vakir fyrir Almari. Ef hann heldur áfram í þessu námi er alveg pottþétt að hann græðir á þeirri athygli sem hann fær út á verkefnið. Vonandi verður hann einhvers vísari um lífið, tilveruna og sjálfan sig. Ég er alveg búin að máta mig í kassann og veit að ég vil vera utan hans.

Ég sá viðtal við Godd í vikunni sem fannst forvitnilegast að sjá viðbrögð annarra nema í Listaháskólanum sem fylgdust með Almari á YouTube í stað þess að fylgjast með honum í kassanum sem var steinsnar frá. Niðurstaða mín: Það er forvitnilegt að fylgjast með fólki fylgjast með kallinum í kassanum, eins og að fylgjast með börnum horfa á myndir sem skemmta þeim eða vekja með þeim óhug. Ég hef stundum haft meira gaman af að fylgjast með viðbrögðum annarra við bíómyndum en að fylgjast með bíómyndinni.

Almar er aukaatriði, viðbrögð okkar eru málið. Það hvarflar hins vegar ekki að mér eitt einasta augnablik að það sé létt að vera í kassanum í heila viku. *hrollur*

 

Lögmæti smálána?

Í gær var umræða á þingi um lögmæti smálána. Já, smálán eru lögmæt sem í mínum augum þýðir að okurlánastarfsemi er lögleg. Flestir þingmenn virðast á því að það þurfi að stemma stigu við þessari starfsemi en enn er beðið eftir „niðurstöðu í dómsmáli sem smálánafyrirtæki hafa höfðað gegn Neytendastofu vegna dagsektarákvarðana“.

Ég held að þetta sé bara eitt af því fáa sem ég skil ekki. Af hverju eru vextir upp á 2.000–3.000% ekki ólöglegir?

Er það af því að „sveitarfélögin ... eru oft að greiða niður þessar skuldir“?

Svarti Valentínus ...

Þessi svarti föstudagur sem ég heyrði fyrst um í byrjun vikunnar er margra áratuga gamall í Bandaríkjunum. Svartur?!? Skattsvik? Nei, mánuði fyrir jól fara verslanir úr rauðu yfir í svart skv. Wikipediu. Kannski er ekkert að marka hana. Getur verið að verslanir séu almennt röngu megin við núllið þangað til mánuði fyrir jól? Er veltan í jólamánuðinum svo mikil að verslanir geti verið með taprekstur í 11 mánuði?

Og, já, ég viðurkenni að ég er ekkert á veininu hérna yfir öllum þessum innfluttu hefðum ...

Pó-li-tík!

Ég er ávallt óvissuatkvæði þannig að ég ætla ekki að fjalla um flokkapólitík, skoðanakannanir eða almennar pólitískar skoðanir þótt ég nefni pistilinn minn þessu nafni. Nei, ég datt inn á Politiken og las grein um smálán. Já, þessi helv. lán tíðkast líka í útlandinu. Í greininni kemur fram að sjöundi hver Dani á aldrinum 18-30 ára eigi í fjárhagserfiðleikum. 

Ég verð svo gröm þegar ég hugsa út í það. Ungt fólk er mótað af samfélaginu sem það elst upp í. Auðvitað er ekki allt ungt fólk eins en í samfélögum eru samt meginlínur. Ef tilhneigingin er sú að fólk eigi að geta eignast margt á unga aldri er erfitt að standa á móti þrýstingnum. Það er tölva, sími, eigið húsnæði (í eigu eða á leigu), bíll, skyndibiti (í einhverju íslensku dagblaði er vikulegt viðtal við eitthvert ungmennið sem á erlendar uppáhaldsborgir og talar um dýra veitingastaði sem staðinn sem það fer iðulega á), já, eilífar utanlandsferðir og það sem mér finnst almennt að fólk eigi að hafa dálítið fyrir að eignast. Það er engum hollt að fá allt upp í hendurnar.

Sem sagt, smálán eru auðfengin en þau eru dýr og þau þarf að endurgreiða. Mér finnst að þau eigi ekki að liggja svona á lausu, mér finnst að löggjafinn eigi að setja okurlánurunum stólinn fyrir dyrnar og mér finnst líka að við eigum að passa okkur á því að mæla ekki upp í ungu fólki hvötina og löngunina til að eignast allt á stundinni.

Guð forði mér frá því að rifja upp þegar ég fékk reiðhjól í sumargjöf þegar ég var 14 ára - en mér fannst ég hafa himin höndum tekið. Sem betur fer þróast tæknin og margt sem var ekki til þegar ég var 14 ára er sjálfsagt í dag en samt vil ég að allt fólk, ungt, miðaldra og gamalt, hafi hæfilega mikið fyrir hlutunum. Og það að hringja eftir lánsfé þegar mann langar í pítsu og súkkulaði eða í bíó eða í helgarferð til Brussel er - ekki - heilbrigt.

Og hananú.

Hundruð en þúsundir?

Við tölum um mörg hundruð manns nema þegar við tölum um mörg þúsund manns. Hvaðan kemur það að tala um þúsundir (réttilega) en æpa af sársauka (ég) þegar einhver „mismælir“ sig og segir hundruðir?

Hundrað er alltaf hvorugkynsorð en þúsund getur verið hvorugkyns OG kvenkyns!

Annað skrýtið er að foreldri er hvorugkyns í eintölu en karlkyns í fleirtölu.

Stundum er erfitt að standa fast á reglum sem eru órökréttar. Það á ekki við um foreldrana samt ...

 

Geena Davis hvað?

Ég er sorglega illa að mér um kvikmyndir og sá í kvöld fyrir rælni „stórmyndina“ Top Secret (1984) með Val Kilmer. Mér skilst að Hernaðarleyndarmál hafi verið hans fyrsta „alvörumynd“. Þótt ég setji tvö orð í gæsalappir er ég sannarlega ekki að gera grín að þessari skopádeilu, ég hló alveg fantamikið mestallan tímann, samt sýnu meira framan af. Myndin er 31 árs og mér finnst alveg hvínandi undarlegt að hún hafi farið framhjá mér allan þennan tíma.

Ég man eftir einhverri mynd með Geenu Davis (The Long Kiss Goodnight?) sem sendi James Bond fingurinn. Ef ég man rétt hvaða mynd það var er hún samt 12 árum yngri en Top Secret. Já, ég á margt ólært í kvikmyndafræðunum. En ég veit þó að Geena Davis hefur gert margt merkilegra og/eða annað en að leika í misgóðum bíómyndum. Og þó er Thelma og Louise frábær mynd ...

Hvar fær maður hraðkennslu um bíómyndir?

Elsku stelpur

Atriðið sem vann Skrekk þetta árið hefur aldeilis slegið í gegn. Fyrir tilviljun sá ég verðlaunaafhendinguna í gær, en aðeins hana, ekki öll atriðin, og svo atriðið sjálft eftir það. Ég þekki tvær af „elsku stelpunum“ og vissi fyrir að þær væru kraftmiklar og létu ekki eiga hjá sér en mikið djö varð ég ánægð með að sjá þennan stóra, flotta hóp með sterku skilaboðin um að stelpur sitji við sama borð og strákar. Skildir þú það kannski öðruvísi? 

Ég hef ekki fylgst nógu vel með síðustu árin en hefur ekki Skrekkur gengið meira út á huggulegheit og samhæfðar hreyfingar? Í mínum augum er Skrekkur núna kominn á kortið og ég mun  spennt fylgjast með að ári.

Og auðvitað Dúnu, Margréti og vinkonum þeirra.

Also sprach Eiríkur á degi íslenskrar tungu

Ég man þegar opinber starfsmaður, man hvar hann vann en ekki hvað hann heitir, fór hamförum í hruninu og elti uppi fólk sem gagnrýndi ríkjandi stjórnvöld og talaði „vitlausa“ íslensku. Ég man hvernig ég upplifði þennan eltingarleik hans við fólk sem hafði lítið vald á tungumálinu en samt vald á hugsun sinni og var ósammála honum. Hann niðurlægði fólk. Kannski lærðist mér þá helst að aðgát skal ævinlega höfð í nærveru sálar. Ég man nefnilega að þegar ég var unglingur leiðrétti ég málfar fólks. Sjálfsagt hafði ég einhvern tímann rangt fyrir mér en ég hef alltaf haft góða málkennd, las mikið sem barn og var afar gagnrýnin ef fólk talaði „vitlaust“. Ég er hins vegar guðsblessunarlega hætt að tuldra ofan í hálsmálíð á mér þótt fólk segi „málvillu“. Ég reyni að hlusta á það sem fólk vill segja mér en vinn síðan við að leiðrétta málfar fólks sem biður um það.

Auðvitað er sumt vitlaust og öllum ber saman um það. Þótt við segjum réttilega að fundir geti verið langir segjum við ekki að *hundir séu langir. Samt er eintalan af hundum hundur eins og eintalan af fundum er fundur. Ég tala við þig og það er vitlaust að ætla að tala við *þér. Ég *dettaði ekki og *ráddi ekki heldur. Allt fólk nema börn á máltökualdri og útlendingar segir þetta rétt.

Hins vegar er aragrúi matsatriða sem fólk er ekki á einu máli um. Hvort talar maður um að rústa íbúðina eða íbúðinni? Samkvæmt orðabók er þolfallið réttara og kennarinn minn í háskólanum sagði að fólk undir fimmtugu talað um að rústa einhverju en fólk yfir fimmtugu rústaði eitthvað. Það var fyrir þremur árum þannig að nú hlýtur það að miðast við 53 ára og eldri ...

Í dag er dagur íslenskrar tungu og Jónasar Hallgrímssonar og þá vekst allt svona upp. Ég las stutt viðtal við annan gamlan kennara úr háskólanum sem segist aðhyllast reiðareksstefnuna, að vera ekki of ferkantaður í tungumálinu þannig að fólki sé ekki gert erfitt fyrir að tjá sig þótt það tali ekki 100% mál (hver gerir það svo sem?) heldur þvert á móti hvatt til þess. Tungumálið breytist, og er það ekki hafið yfir vafa að málbreytingar byrji almennt sem málvillur? Ég er samt ekki búin að samþykkja málbreytingarnar um *einhverjar 5 milljónir, *hundruðir þúsunda, að ég *sé ekki skilja eitthvað eða að fólk spái í *einhverju. Mér er enn tamt að tala um að menn tali hvor við annan og að þeir hafi setið hvor sínum megin við borðið en rökréttar „villur“ munu ryðja hinu á brott einn daginn. Ég hlakka enn til sumarsins og mig langar enn í ipad en eftir 40 ár mun ég sennilega tilheyra þeim 10% sem enn hlakka til í nefnifalli og langar í þolfalli og þá telst ég tala rangt mál. Svona er það. Hins vegar á maður að spyrna við fótum og halda áfram að vanda sig. Þótt málbreytingar séu ekki óæskilegar tel ég stökkbreytingar vera það.

Múgsefjun

Ég hef ekkert á móti því að fólk sýni andúð sína á hryðjuverkum með því að breyta um prófílmynd á Facebook. Skárra væri það. Eða þótt það sé með því að sýna frönsku þjóðinni stuðning. Ég er hins vegar of þvergirðingsleg til að stökkva á svona vagna. Hryðjuverkin eru að sjálfsögðu óverjandi, hroðaleg, skelfileg, ógnandi og hafa í för með sér óréttlætanlegt mannfall, skelfingu, vanmátt, uppgjöf að hluta og ótta við framtíðina.

Ógeðslegt.

Og því miður alltof algengt athæfi. Það eru því miður stríð úti um allan heim og hafa verið um langan aldur. Hvað er gert til að uppræta svona vonsku? Kannski róa menn stöðugt að því öllum árum á leiðtogafundum heimsins og vissulega hafa æðstu menn þjóða stigið fram og hvatt menn til að elska friðinn. Ég geri ekki lítið úr því sem hefur verið gert en greinilega er ekki nóg gert úr því að ekki tekst að uppræta þetta.

Ég man enn fyrstu færsluna mína á blogginu fyrir tæpum níu árum. Þá höfðu líka verið framin ódæðisverk og þá ruku líka einhverjir upp og höfðu skoðun og ég held að það hafi verið vegna þess að gjörðin hjó nærri okkur sjálfum. Það er erfitt að hafa stjórn á 8 milljörðum manna, ég skil það, en sýna ekki verkin merkin? Er ekki vandinn sá að voldugir menn berjast um auð og áhrif? Hvaða áhrif hafa vopnaframleiðendur? Hvað veldur því að unglingar fremja svo viðbjóðslegan verknað eins og raunin varð í París?