My Dark Vanessa

Ég er núna búin með þessa umtöluðu bók. Ég ætla að punkta hjá mér hugleiðingar mínar en geri jafnvel ráð fyrir að skipta eitthvað um skoðun.

Vanessa er sögumaðurinn og segir frá tveimur tímabilum, 2000-2007 og svo 2017. Það er auðvelt að reikna út að hún á að vera fædd 1985, sem sagt jafn gömul höfundinum, Kate Elizabeth Russell (1984).

Sagan talar beint inn í uppgjör við kynferðisofbeldi karla gegn konum. Uppgjörinu er ekki lokið, hvorki í okkar raunverulegu veröld né hjá Vanessu sem er í miðju uppgjöri þegar bókinni lýkur, 400 blaðsíðna bók.

Það sem mér finnst best við bókina er að höfundur sýnir okkur en segir ekki, þ.e. útskýrir ekki öll heimskulegu viðbrögðin heldur leyfir lesendum að draga ályktanir, enda hefur höfundur orðið mikla skólun í ritlist. Bæði kennarinn og nemandinn eru helsjúk í kollunum sínum, að sumu leyti meðvituð um það en þá ekki nóg til að breyta um kúrs. 

Ég óttast mest að þeir sem þyrftu helst að lesa bókmenntir af þessu tagi geri það ekki.

En þá að vonbrigðum mínum. Ég las þýðingu Hörpu Rúnar Kristjánsdóttur sem er starfsmaður hinnar nýju bókaútgáfu Króníku. Útgáfan hafði greinilega snarar hendur með að ná í þýðingarréttinn - og rétt að taka ofan fyrir því - en þýðing er vandasamt verk og þarf - eins og ritun verksins - bæði rúman tíma og aðkomu fleira fólks. 

Ég hef séð handarbakavinnubrögð og ég geng ekki svo langt að segja þessa þýðingu svo slæma. En það er grátlegt að fá ekki vandaðan prófarkalestur í lokin á bók sem er viðbúið að verði svona mikið lesin. Ég nefni nokkur dæmi um óvandvirkni:

skipti hárinu í vanganum (frekar en í miðju) - ég finn að vísu eitt dæmi um svona orðalag, í Samtíðinni 1971

kaffi og krítarryks lyktinni - allnokkuð um að orð væru slitin svona í sundur en svo er skrifað einhver(s)staðar þannig að rökin sem ég var farin að tefla fram fyrir hönd þýðanda, að hún ætlaði að ná til þeirra sem ættu erfitt með lestur, féllu á annarri hverri blaðsíðu

týni af mér spjarirnar

tvær læstar dyr

kennileyti

Engar krak-kakinnar

Eins og þú manstu? - víða átakanlegur skortur á kommum en á móti voru þær víða til óþurftar

eitthvað sem hafði ollið

skyldi nákvæmlega hvað ég átti við

gengt húsinu

Þá eru ótalin skiptin sem óbein spurning endaði á spurningarmerki.

Ég hugsaði stundum: Já, þetta er önnur kynslóð, áherslurnar eru aðrar, kannski slítur einmitt þýðandi í sundur orð til að auðvelda sinni kynslóð lesturinn, en það gengur ekki upp. Víðast fylgir hún málstaðli þannig að ég get ekki túlkað frávikin, sem eru að meðaltali á hverri blaðsíðu, annað en villur og óvandaðan frágang. Vanur prófarkalesari hefði lesið bókina gaumgæfilega á einni viku og hún hefði þá mín vegna mátt kosta 200 kr. meira en hún er verðlögð á.

Auðvitað átta ég mig samt á að í 400 blaðsíðna bók er margt gott í þýðingunni, ég þyrfti bara að bera saman við frumtextann til að sjá hvar þýðandi er í essinu sínu.