kurteisin uppmáluð

Ef Joe Biden hefði ekki unnið 2020 og Bandaríkjamenn hefðu haft Donald Trump í stafni í átta ár samfleytt, já, hvað þá? Hvaða frambjóðendur hefðum við haft núna í Bandaríkjunum? Í Bandaríkjunum er hámarksseta átta ár og nú fær Trump seinni hlutann af sínum átta árum.

Fólk sem ég tek mark á spáir dómsdegi, afnámi lýðræðis og mannréttinda kvenna. Verður hægt að endurreisa samfélagið eftir fjögur ár af eyðileggingu?

Hvernig manneskja fæst í endurreisnina?

Flestum finnst sjálfsagt offramboð af pólitískum þáttum, nýjum og eldri frambjóðendum að kynna sig og misgáfulegum loforðum og stefnumálum, en nú er ég í essinu mínu. Og það sem meira er, ég held að þessar kosningar muni marka vatnaskil.

Næsta ríkisstjórn mun leysa húsnæðisvandann, vaxtavandann og samgöngumálin. Vonandi leysist líka kennaradeilan.

Svo er ástæða til að láta meira til sín taka í utanríkismálum en þar stend ég almest á gati.

Ég er búin að horfa með parti úr auga á landsliðskeppnina í Bakgarðinum síðan hún hófst í hádeginu í gær. Af 63 löndum hafa þegar nokkur lokið keppni en á Íslandi eru þau 15 sem hófu keppni öll enn að og ég þori næstum að lofa mikilli samheldni og stemningu. Í gær sá ég að þau fóru bleikan hring, öll með bleika húfu og sum meira, enda átak gegn krabbameini í gangi, og áðan voru þau öll í pífupilsum. Náttúruhlaup halda utan um keppnina og Elísabet Margeirsdóttir er örugglega einstakur keppnishaldari.

Ef að líkum lætur verða þau seigustu að fram yfir hádegi á morgun. Upplagt fyrir hreyfanlegt fólk að kíkja á þau í Elliðaárdalnum. Ég ætla að fara og klappa fyrir þeim á eftir en örugglega þurfa þau mesta hvatningu eftir að það byrjar að dimma.

Nú er ég búin að fara þrisvar í bíó á tæplega hálfum mánuði og enn man ég ekki eftir betri mynd en Ljósvíkingum. Í gærkvöldi fór ég að sjá The Substance í Bíó Paradís sem er uppáhaldsbíóhúsið mitt, mér líður svo vel í þeim húsakynnum. Svo las ég umsagnir um myndina eftir á og fann merkilega margar umsagnir sem ég var sammála. Myndin er næstum tveir og hálfur tími og mér fannst hún ekki of löng í tíma en hún skiptist eiginlega í tvennt. Í fyrri hlutanum er sönn og heiðarleg - og vel gerð - ádeila á fegurðar- og fegrunariðnaðinn, ádeila á kröfur um endalausa og óbrigðula fegurð, ádeila á græðgi æskunnar. Þá varð mér oft hugsað til Myndarinnar af Dorian Gray, um Dorian sem valdi eilífa æsku.

Í seinni hlutanum þótti mér leiðigjarnt og eiginlega óskiljanlegt hve miklu púðri var eytt í dillandi rassa í fegrunariðnaðinum og svo tók við óhemjumikið splatter. Ég vil ekki skemma fyrir hugsanlegum áhorfendum myndarinnar, en það var eins og kvikmyndin ætti að höfða til fjölmargra markhópa. Ég hélt að hálfu fyrir augun drjúgan hluta seinni partinn og ég er aðeins of mikill raunsæispési til að hafa gaman af svona öfgafullu bíói. Í fyrri hlutanum var mjög mikil og frábær gróteska, þegar aðalkallinn í sjóinu borðaði með ýktum smjatthljóðum og þegar við gátum talið nefhárin í nefinu á honum, þar þótti mér vel farið með brellurnar.

Ég held ekki að ég muni hugsa oft til myndarinnar í framtíðinni. Demi Moore var reyndar alveg stórkostleg í sínu hlutverki og ég sé alls ekki eftir að hafa farið í bíó en veit að ég hefði ekki horft óslitið í 140 mínútur í sófanum. 

Og ég reynist þá bara slarkfær í ensku, myndin var nefnilega ekki með íslenskum texta sem ég les alltaf þegar hann er í boði en ég tel mig hafa skilið myndina án hans. Spyr samt: Má það? Er ekki málstefna sem segir að allt erlent efni eigi að vera þýtt?

Nei, í fjölmiðlalögum stendur:

29. gr. Tal og texti á íslensku.
 Fjölmiðlaveitur skulu eftir því sem við á efla íslenska tungu. Fjölmiðlar sem miðla hljóði og texta á íslensku skulu í því skyni marka sér málstefnu. Þó skal heimilt að starfrækja fjölmiðla hér á landi á öðrum tungumálum en íslensku.
 Hljóð- og myndefni á erlendu máli, hvort heldur sem því er miðlað í línulegri dagskrá eða eftir pöntun, skal jafnan fylgja íslenskt tal eða texti á íslensku eftir því sem við á hverju sinni. Það á þó ekki við þegar fluttir eru erlendir söngtextar eða þegar dreift er viðstöðulaust um gervitungl og móttökustöð fréttum eða fréttatengdu efni sem sýnir að verulegu leyti atburði sem gerast í sömu andrá. Við þær aðstæður skal fjölmiðlaveita, eftir því sem kostur er, láta fylgja endursögn eða kynningu á íslensku á þeim atburðum sem orðið hafa.
 Ákvæði 2. mgr. á ekki við um endurvarp frá erlendum sjónvarpsstöðvum, enda sé um að ræða viðstöðulaust, óstytt og óbreytt endurvarp heildardagskrár sjónvarpsstöðva. Ákvæði 2. mgr. á ekki heldur við þegar viðkomandi hljóð- eða myndmiðill er starfræktur á öðru tungumáli en íslensku, sbr. 1. mgr.

Bíó Paradís er ekki fjölmiðlaveita og engin skylduáskrift er að bíói.

Lúxusvandi minn er að ég á of mikið af ýmsu, þar á meðal bókum. Nýlega fór ég í flugferð og ákvað að taka með mér eina af bókunum úr Neon-bókaklúbbnum sem ég var í fyrir rúmum áratug. Margar bækurnar hafði ég ekki tekið úr plastinu.

Nokkrar voru alveg álitlegar og ég valdi Góða granna. Hún er skáldaga en byggir á sannri sögu um unga konu sem vinnur á bar og þegar hún er á heimleið eftir langa vakt ræðst á hana maður og stingur. Hann ætlar að drepa hana. Þau þekkjast ekkert. Ekkert. 

En þetta er ekki það áhugaverðasta við bókina. Það áhugaverða er að margir nágrannar hennar sem búa í sömu blokkinni í Bandaríkjunum horfa upp á árásina út um gluggana sína. Af því að þau voru svo mörg - þrátt fyrir að glæpurinn væri framinn um miðja dimma nótt - héldu þau að eitthvert hinna myndi hringja á lögregluna eða skakka leikinn með öðrum hætti.

Sagan er í 50 köflum og þeir fléttast á ýmsu vegu. Meðan Kat berst fyrir lífi sínu er okkur sagt frá unga manninum sem annast dauðvona móður sína, sjúkraflutningamanninum sem rekst á geranda sinn, manninum sem kemur hálfur út úr skápnum, hjónunum sem fara í makaskipti og spilltu lögreglumönnunum.

Kannski geri ég mistök í að telja þetta upp vegna þess að það gæti virst eins og höfundur hafi ákveðið að tefla fram mestallri ógæfu sem þjakar mannkynið en allar þessar meinsemdir fá sitt eðlilega rými og flæði. Ég er ekki vel lesin í Ernest Hemingway en mér varð hugsað til hans meðan ég las og Njarðar P. Njarðvík sem kenndi mér ritlist á sínum tíma. Höfundur dregur nefnilega upp skýrar og hnitmiðaðar myndir með hófstilltum texta sínum, matar ekki lesandann heldur eftirlætur okkur að glöggva okkur sjálf.

Ég gáði hvort höfundurinn hefði skrifað fleiri bækur. Já, en þær hafa ekki verið þýddar og eru heldur ekki til á ensku á bókasöfnunum. 

Ég vil gjarnan lána áhugasömum lesendum bókina en ég ætla ekki að fara með hana á ókeypis vagninn í Kringlusafni eða Laugardalslauginni eins og sumar aðrar bækur, a.m.k. ekki fyrr en ég hef melt hana aðeins lengur. Og ÞAÐ eru skilyrðislaus meðmæli með bókinni.

Maður skyldi greinilega fara varlega - eða sparlega - í að gleypa heilt höfundarverk þótt fyrstu bækur höfundar sem maður les höfði til manns. Nú las ég Urðarhvarf og var bara ekki hrifin. Úr viðtalinu við Hildi sjálfa fannst mér þessi setning samt áhugaverð:

Ef kettir eru ekki ánægðir heima hjá þér bara flytja þeir annað.

Sjálfboðaliðinn Eik í Urðarhvarfi er heltekin af villiköttum, útigangsköttum, sjálfstæðum köttum og hringir sig inn veika í vinnu til að sitja í bíl og fylgjast með búrum sem í er túnfiskur sem á að laða ketti inn úr kuldanum. Í skáldsögum er auðvitað oft skrýtið og öðruvísi fólk - hver væri annars sagan? - en mér finnst sagan samt hanga á of miklum bláþræði.

Nú hvíli ég Hildi í nokkrar vikur.

Mér finnst alveg magnað að einkamiðillinn Vísir sjái um beina útsendingu á Bakgarðinum sem við mörg úr hlaupasamfélaginu höfum áhuga á. Ég segi nú ekki að ég hafi vakað yfir þessu í nótt en að öðru leyti hef ég fylgst frekar vel með útsendingunni í djúpu gluggakistunni minni. Ég er ekki að öllu leyti hrifin af því hvað fólk gerir skrokknum á sér með þessum miklu vökum og nánast ómennsku álagi en ég er ekki búin að sjá neitt um að þetta hafi skaðleg langvarandi áhrif.

Og ég ætla fljótlega í Hlaupár að kaupa mér nýja skó og annað úr þar sem það fyrirtæki stendur þétt við bakið á útsendingunni. 

Enn hlaupa sex hlauparar (af 215). Hlaupið hófst kl. 9 í gærmorgun. Og Garpur Ingason Elísabetarson fær risastórt kudos frá mér fyrir íþróttalýsinguna sem er bæði upplýsandi og hófstillt, ekki neinar upphrópanir eða tilgerð. 

Nú er ég búin að lesa tvær bækur eftir hinn rómaða írska höfund sem m.a. fékk mikið uppklapp í Kiljunni í fyrra. Þær voru svo leiðinlegar og fyrirsjáanlegar og óáhugaverðar að ég þurfti að pína mig til að klára þær þó að þær voru hvor um sig bara um 100 síður.

Ef ég væri að skrifa um þær fyrir eitthvert blað eða tímarit myndi ég rökstyðja þessa skoðun en nú læt ég duga að segja að það er ekkert lögmál að við séum öll hrifin af sömu bókunum. Hún Ingibjörg Iða í Kiljunni sem geislar af áhuga, lestrargleði og mildi hefur bara annan smekk en ég. Ég hrífst oft af hennar hrifningu en það dugir ekki til. Mig minnir að hún hafi líka verið hrifin af DJ Bamba sem mér finnst búa yfir áhugaverðum söguþræði en stíllinn svæfði mig trekk í trekk.

Vandinn er samt væntingastjórnun. Nú fer ég að vara mig ...

Kappræður Donalds Trumps og Kamölu Harris voru að byrja. Hún skelfur að sönnu meira í röddinni en hann talar um fólk sem kemur úr prisons and jails. Ég er ekki fullnuma í ensku, hehe, og spyr: Er einhver munur á prison og jail? 

...

Já, þetta var lærdómsríkt. Jail er fangelsi þar sem fólk stoppar stutt en prison er fangelsi þar sem fólk er lengur en eitt ár. Af hverju er gerður greinarmunur á þessu í ensku?