Túrismi - eða ekki

Vissulega kom ég stundum við á Djúpavogi sem leiðsögumaður ... en nú þegar ég er hætt sem leiðsögumaður liggur beinna við að skoða eggin hans Sigurðar. Prívat.

Austur og vestur og suður og heim

Nú þegar lífi mínu sem leiðsögumanns er lokið er ég loks farin að skoða landið af einhverri nákvæmni. Sem leiðsögumaður fór ég oftast hring eftir hring utan um lítinn kjarna en þegar ég sá að launin myndu bara ekki hækka upp í eitthvað ásættanlegt ákvað ég að verja sumarfríinu öðruvísi.

Ég fann þennan sjálfsala á leið minni til Borgarfjarðar. Þangað var ég aldrei send með túrista. 

Í barndómi Hornstranda

Á göngu um Hornstrandir í síðustu viku bar Í barndómi á góma. Ég hélt að ég hlyti nú að hafa lesið þessa sögu Jakobínu Sigurðardóttur þótt mér sé Snaran alltaf minnisstæðust. Svo fór ég á bókasafnið að ná mér í eintak af skáldævisögunni og fletti upp í Gegni - og viti menn, ég hafði sjálf skrifað ritdóm um bókina 1994. Nú er að lesa bókina og sjá svo hvort ég er sammála sjálfri mér.

Maður getur skipt um skoðun eða gleymt hvað manni fannst á 20 árum ... 

Hringveginum lokið 14. júlí 1974 (eða hann opnaður ...)

Hringvegurinn er fertugur í dag. Það eru ekki nema 40 ár síðan menn urðu að fara norðurleiðina til að komast til Hafnar í Hornafirði. Þvílík samgöngubót. Þvílík lyftistöng fyrir ferðaþjónustuna. Hvað hefur gerst síðan?

Vonbrigði með HM

Eftir að þýska liðið vann það brasilíska 7-1 (sem ég sá ekki) og eftir að hollenska liðið vann það brasilíska 3-0 (sem ég sá ekki) gerði ég mér mjög eindregnar vonir um að Argentína ynni Þýskaland í úrslitaleiknum. Ég sá rangstöðumark Argentínu áðan (og sýndist það vera réttstöðumark) og fagnaði svo ógurlega að ég heyrði ekki sjálf þegar það var dæmt af. Það varð að stafa það ofan í mig þegar staðan breyttist ekkert á skjánum.

Mér fannst svo gott á Brasilíu að annað lið úr sömu heimsálfu ynni keppnina þegar það brasilíska endaði í 4. sæti. Fruss, 4. sæti. Ömurlegt. Lið í 4. sæti tapar tapleiknum.

Nei, frómt frá sagt er mér slétt sama hvaða landslið vinnur og tapar í keppninni. Það er bara rosalega auðvelt að gera sér upp skoðanir á þessu hitamáli. Ég gæti meira að segja grátið smá eins og brasilísku börnin ef ég fengi beiðni um það, ég er svolítið súr í augunum eftir miklar fjallgöngur og þráláta súrefnisinntöku undanfarna daga.

Búhú. Þýskaland vann eins og flestir spáðu.

,,Það frosnar allt"

Ég var með kveikt á Bakaríinu í morgun sem ég geri sjaldan því að mér finnst (fannst ef til vill) annar stjórnandinn of leiðinlegur. Nú heyrði ég þá hins vegar tala um þýðingu á vinsælum söngtexta fyrir börn. Jói býsnaðist mikið - mér að skapi - en Rúnar bar í bætifláka og stakk upp á að þetta væri vegna laglínunnar (tvö atkvæði í frosnar en eitt í frýs) eða að málvillan (sem „frosnar“ telst enn vera) ætti að vísa í lágstétt. Svo kom þeim saman um að þetta væri bara ljótt og rangt og óverjandi.

Ég tók ofan.

Es. Síðari tíma viðbót hermir að textinn sé ekki „Það frosnar allt“ heldur „það frosna afl“. Sel það ekki dýrara. Málfarið er samt einnar messu virði. 

Fyrirhugaður flutningur Fiskistofu

Ég er með flunkunýja kenningu um meintan flutning Fiskistofu. Hann á að styrkja flugvöllinn í Vatnsmýrinni! Ef margir starfsmenn flytja með þurfa þeir samt að komast hratt og örugglega í bæinn, bæði út af almennri stjórnsýslu og til að hitta ættingja og vini því að ákvörðunin um flutning kemur að ofan. Ef þeir flytja ekki með þurfa nýir starfsmenn engu að síður að komast á fundi með stjórnsýslunni.

Ef hætt verður við, e.t.v. vegna þess að ekki tekst að breyta nauðsynlegum lögum, er áfram brýnt að hafa flugvöllinn þar sem hann er. Rökstuðningur? Nei, hann þarf ekki. Ég þarf ekki að rökstyðja mál mitt ...

Aukahugleiðing: Er ekki eitthvað rökrétt við að megnið af stjórnsýslunni sé á einum stað, t.d. á höfuðborgarsvæðinu? 

Smálán

Mikið óskaplega er ég ánægð með að umræða um smálán er enn einhver. Mér hefur gjörsamlega ofboðið að ekki sé gripið í taumana. Umræðan er svo sem ekki mikið taumhald ef aðgerðir fylgja ekki en greinilega þarf það fólk sem getur breytt þessu að fá stíft aðhald. Og þótt smálán annarra týnist í umræðum um veðurlægðir á miðju sumri er samt enn von meðan menn tala.

Ég var eitthvað að leita mér upplýsinga um stöðu mála í vetur og rakst á grein í DV en fann á réttum vettvangi ekkert óyggjandi um þetta sem ég lít á sem glæpsamlegt. En meðan lögunum er ekki breytt ...

Hvaða fórnarlömb eru líklegust til að falla fyrir skjótteknu láni? Mjög ungt fólk sem hefur ekki lært að fóta sig í fjármálum, fólk sem er mjög skuldsett og trúir að þetta sé leið út úr vandanum, fólk sem vill redda sér peningi NÚNA - allt fólk sem mun eiga erfitt með að standa í skilum.

Þetta held ég alltént og hef af því áhyggjur að fólk reisi sér hurðarás um öxl. 

30. júní 2014 > veðurspá

Lífið er svo persónulegt að árstíðir hljóta að vera það líka. Og veðrið. Ég veit að maí var hlýr mánuður í Reykjavík og gróður átti góðar stundir en mér fannst hvorki koma vor né sumar af því að ég var ekki í prófum og enginn alveg nálægt mér og annirnar í vinnunni óvenjulegar. Vor er ekki bara veður.

Nú er 30. júní, lengsti dagurinn liðinn og spáin víðast um land í dapurlegri kantinum. En mér finnst fólk fara fullfljótt á límingunum yfir spánni. Ég er að minnsta kosti hvínandi bjartsýn og held að veðrinu fari fram núna - enda tókum við rigninguna ógurlegu út í fyrra. 

Svo gilda spár fyrir stór svæði en veður hérna megin og hinum megin Hellisheiðar er aldeilis ekki það sama. Sumarið verður gott. 

Ég er sannfærð. 

Sjósund eða prísund

Að gefnu tilefni fletti ég sjósundi upp í Snöru en í stað sjósunds var mér boðið upp á prísund. Það var alveg sama hvaða tungumáli ég gaf séns, ensku, þýsku, frönsku, ítölsku - ég held að Íslendingar einir saman stundi sjósund.

Við erum soddan töffarar. En sjórinn í Nauthólsvíkinni er reyndar alveg 12°C heitur ...

Hvað gera kynin?

Sóley Tómasdóttir sagði rétt áðan sögu á Sprengisandi af pilti sem lenti í slysi í bíl með föður sínum. Piltur slasaðist alvarlega og fór snarlega með sjúkrabíl á slysó. Skurðlæknirinn sem tók á móti honum sagði: „Ég get ekki gert aðgerðina, þetta er sonur minn.“

Hvernig má þetta vera?

Jú, þetta er eldgömul gáta og svarið við henni þekkja margir: Skurðlæknirinn er móðir piltsins. 

Ég held að enn í dag tengi samt ótrúlega margir skurðlækninn ekki við konu. Auðvitað vita margir að konur eru í meiri hluta í háskólanámi. Auðvitað vita margir að margar konur eru klárar, að margar konur mennta sig, að margar konur gegna mikilvægum störfum -- rétt eins og margir karlar.

En þetta er ekki endilega í blóðinu á okkur.

Glæný saga (gáta ef menn kjósa svo) er svona: Menntuð, víðsýn, gáfuð og meðvituð kona var spurð um daginn: „Já, ertu flutt? Er ekki nágranninn lögfræðingur á [einhverri stofu]?“ Vinkona mín hugsaði sig ekki um heldur svaraði: „Nei, hann er flugstjóri.“

Baráttan fyrir viðurkenningunni er ekki öll. Auðvitað er nágranninn lögfræðingur á [einhverri stofu], eiginkona flugstjórans.

Verkfallið sem var afturkallað

Þegar maður situr í öruggu skjóli getur maður trútt um talað. Ég er þeirrar almennu skoðunar að þegar stéttir hafi verkfallsrétt eigi þær að geta nýtt hann. Almannahagsmunir eru varla skyndihugmyndir eða töfraorð sem hægt er að draga út úr hillunni þegar einstök fyrirtæki sjá fram á minni hagnað eða algjört tap eftir atvikum.

Þetta segi ég úr skjólinu mínu. Ég tilheyrði ferðaþjónustunni í tylft ára en er hugsanlega hætt að starfa sem leiðsögumaður því að kjörin okkar bötnuðu aldrei. Eftir síðustu samninga er nú hæsti dagvinnutaxti kr. 1.572 og þá á maður hvorki orlof né veikindarétt.

Innanríkisráðherra sagði í flutningsræðu sinni í gær þegar hún mælti fyrir frumvarpi um að banna verkfall flugvirkja að hver dagur þýddi 900 milljóna króna tap:

... ferðaþjónustan hefur reiknað það út að á hverjum degi verkfallsaðgerða glatist um 900 millj. kr. sem hefði auðvitað áhrif á afkomu einstaklinga, fyrirtækja og samfélagsins alls.   

Ég hef ekki forsendur til að rengja þetta en mikið óskaplega vildi ég vita hvar þessi peningur birtist á venjulegum degi. Hvaða hálaunastéttir eru í ferðaþjónustunni? Ég skil að inni í þessari tölu eru tekjur sem Bónus, 10-11, kaffihús, veitingastaðir, bíó, Harpa o.fl. hafa af ferðamönnum eins og öðru fólki -- en áherslan er alltaf á tapið sem verður ef eitthvað fer öðruvísi en best og við vitum aldrei hvar stóru tekjurnar verða til á venjulegum/góðum degi.

Ég get lofað ykkur að 272.000 kr. mánaðarlaun leiðsögumanns taka ekki til sín stóran skerf af peningakökunni. Er tjónið svona óskaplegt og almennt?

Sjósund

Maður á ekki að vera að kjafta þessu í fólk en sjósund er úrvalsíþrótt. Í Nauthólsvíkinni er núna opið alla daga frá 10-19. Það eru ekki læstir skápar en maður getur látið geyma fyrir sig og borgað fyrir það 200 kr. Svo er ekki hárþurrka -- bömmer -- en það eru innstungur.

Ég kom sjálfri mér skemmtilega á óvart í gær þegar ég ætlaði bara að vaða aðeins út í en endaði með því að synda úr vörinni yfir á ströndina. 50 metra kannski? Ég var trúlega 10 mínútur í sjónum og hitti bæði tjald og skarf.

En ekki segja þetta neinum því að á góðviðrisdögum grunar mig að ströndin sé pökkuð ... 

Fastagestur í strætó

Ég er í göngu- og hjólafæri við mestallt sem ég kæri mig um að sækja, sem sagt vinnu, aðföng og félagslíf. Stundum tek ég strætó og það kallar hverju sinni á mikla rannsóknarvinnu. Ég var búin að ímynda mér að fólk sem tæki strætó reglulega væri betur haldið, búið að læra á leiðirnar og tímasetningarnar.

Samstarfskona mín sem treystir á strætó hefur komið sveitt og öskureið í vinnuna þessa vikuna. Leiðinni hennar var fyrirvaralaust breytt og hún þurfti að láta fjögurra ára dóttur sína ganga nokkrar stöðvar til að komast á leikskóla einn daginn. Í dag lenti strætóbílstjórinn í sjálfheldu á Snorrabrautinni vegna framkvæmda sem hann fékk ekkert að vita um. Það endaði með því að samstarfskonan fór út úr vagninum, arkaði sinn veg og mætti 40 mínútum of seint, sveitt og dálítið gnafin.

Og rétt í þessu varð mér litið inn á fréttaveitu og las þar reynslusögur fólks sem ætlar að nýta sér strætó á lengri leiðum. Ég skil að í strjálbýlu landi er erfitt að halda úti fullkominni þjónustu en þjónustan eins og hún er núna fælir fólk frá. Strætó verður aldrei sjálfbær og það er ekki hægt að reka hann í þeirri trú að fargjöldin dekki allan kostnað. Kostnaðinum er mætt með því að slit á vegum verður minna, mengun líka, slysum gæti fækkað og ekki þarf að gera eins margar slaufur fyrir einkabílinn.

Almenningssamgöngur eru núna ekki raunverulegt val fyrir fullt af fólki og það er miður. 

Hvar er Sogamýri?

Hér kemur játning. Ég hélt að Sogamýri væri á móti Kringlunni, lítill afleggjari við Safamýri. Sú mýri heitir hins vegar Starmýri.

Í gær ætlaði ég í leiðangur til að leita að moskulóðinni en hafði rænu á að fletta upp í símaskránni áður en ég lét vaða út í óvissuna (sem ég var samt frekar viss um).

Þá er þessi játning frá.

Fór moskubyggingin ekki í grenndarkynningu? Ég veit það ekki. Hlýtur hún ekki að hafa gert það? Að minnsta kosti man ég að Dagur sagði í leiðtogaþættinum daginn fyrir kjördag að engar athugasemdir hefðu borist.

Er þetta byggingarmál/skipulagsmál ekki búið að velkjast í stjórnkerfinu árum saman? Hafa nágrönnum og öðrum áhugasömum þá ekki gefist tækifæri til að tjá skoðanir sínar skýrt og skorinort? Ég veit það ekki.

Þegar ég skoðaði Sogamýrina á kortinu í gær sá ég að Kirkja Jesú Krists er handan við Miklubraut, í Rauðagerði, reyndar bara 219 fermetrar. Það er mormónakirkja sem ég held að hafi aldrei verið fyrir neinum.

Langholtskirkja er við enda Sólheima. Er hún fyrir? 

Kristniboðskirkjan Omega er við Grensásveg, 103 fermetra samkomusalur trúfélags.

Grensáskirkja er við Háaleitisbraut 66, 370 fermetra safnaðarheimili samkvæmt fasteignamati.

Kirkja sjöunda dags aðventista er í Suðurhlíðum, rúmlega 1.350 fermetrar samkvæmt fasteignamati.

Ég hafði ekki áttað mig á öllum þessum guðshúsum allt í kringum Sogamýrina. 

Ferðasumarið ógurlega 2014

Frá 2002 til 2013 eyddi ég stórum hluta sumarleyfis frá annarri vinnu (nei, ég er ekki kennari) í að vera leiðsögumaður. Vá, hvað það var oft gaman. Veðrið hefur verið blítt obbann af öldinni (misminni?), ferðamennirnir áhugasamir og vingjarnlegir, samstarfsfólkið til fyrirmyndar, vinnuveitendur líka, allt staðið eins og stafur á bók og náttúran í miklu stuði.

Ókei, ég ýki eitthvað.

Í fyrrasumar rigndi á Suðurlandi í öllum ferðunum mínum (misminni?) og til viðbótar upplifði ég lélegasta skipulagið á allri minni löngu ævi. Ég gat ekki staðið við það sem kúnnanum hafði verið lofað, veitingastaðir í hádeginu voru yfirfullir, bílstjórarnir töldu mínúturnar og hótel hliðruðu ekki til um korter fyrir morgunmatinn svo hægt væri að dreifa álaginu í ferðinni. Farþegarnir komu snöktandi í náttstað. Kannski var það rigning sem lak úr augunum á þeim en mér sýndust tár á hvörmum.

Það reyndi á leiðsögumanninn og nú bar svo við að leiðsögumaðurinn ég hafði ekki lengur áhuga á að leggja sig fram fyrir 1.500 kr. á tímann. 

Samningar voru lausir í lok nóvember. Við flutum með stóru félögunum í jólasamningunum. Leiðsögumenn felldu þá og samið var upp á nýtt upp á túkall í viðbót.

Launin eru núna 272.000 fyrir heilan mánuð í dagvinnu. Ekkert atvinnuöryggi. Ekkert orlof. Hvernig á maður að skreppa til tannlæknis þegar maður er við Gullfoss, Dettifoss, Svartafoss eða Fagrafoss? Maður gerir það ekki. Við höfum ekki sjálfsögð réttindi sem launþegar hafa barist fyrir og sem betur fer uppskorið.

Núna hef ég sagt nei við öllum ferðum sem mér eru boðnar. Tími minn í ferðaþjónustunni kann að vera liðinn og ég er ekki einu sinni sorrí.

Mig grunar að svona sé komið fyrir fleiri leiðsögumönnum/bílstjórum -- og nú stendur enn einu sinni stærsta ferðasumarið á þröskuldinum. 

Moska eða kirkja

Ég er hvorki sérlega trúrækin né kirkjurækin. Ég finn ekki lögin þar sem segir að öllum trúfélögum beri að gera jafn hátt undir höfði með (meðal annars) úthlutun ókeypis lóða undir bænahúsin sín. Það hefur samt mikið verið í umræðunni þannig að ég geng út frá að það sé rétt.

Þá má ekki mismuna.

Annað hvort eru þá fundnar lóðir handa þeim trúfélögum (og jafnvel lífsskoðunarfélögum) sem óska þess eða lögunum er breytt. Það er úrlausnarefni þingsins. 

Í umræðunni hef ég hvergi séð gagnrýni á fjölmargar kirkjubyggingar og bjölluspilið þaðan á sunnudagsmorgnum. Ég veit hins vegar að það er ekki öllum að skapi. Einhver íhaldssamasta manneskja sem ég þekki segir: Nú þarf að fara að gera við kirkjubyggingu í hverfinu mínu fyrir offjár (og lítil aðsókn), væri ekki nær að samnýta einhverjar af þessum mörgu kirkjum á þessum litla bletti?

Í Grindavík var kirkju breytt í leikskóla. Er það ekki góð nýting?

Þegar ég var á ferð um Írland fyrir nokkrum árum sá ég kirkju sem var búið að breyta í farfuglaheimili. Þar eru margir kaþólikkar. Eða voru. Skriftastólnum hafði verið breytt í símaklefa. Já, þetta var víst fyrir daga farsímanna. Ég er ánægð með umskiptin.

Mér finnst tímabært að þétta byggðina í kringum kirkjurnar. Að auki legg ég til aðskilnað ríkis og kirkju.

Djúpivogur og aðrar litlar sjávarbyggðir

Ég er loks búin að horfa á myndbandið frá Djúpavogi sem byrjar á því að stúlka les upp úr lögum um stjórn fiskveiða.

 

Það er mjög auðvelt að skilja að fólk tengist heimaslóðunum og vilji halda þar til. Það er mjög auðvelt að skilja tilfinningaleg, efnahagsleg og byggðaleg rök fyrir því að fólk vilji ekki láta bola sér að heiman, selja húsnæðið fyrir slikk, rífa börnin upp, missa nándina, missa ræturnar. Það er hægt að skilja að stóreigendur eða meintir eigendur auðlindar vilji hámarka arðinn þótt mér finnist erfitt að skilja að fólk geri það án þess að hugsa um heildarsamhengið.

Það sem ég get samt ekki skilið er að hver sem er geti ekki skilið að okkur sem samfélagi er betur borgið með byggð í öllu landinu. Ekki í hverjum firði, ekki í hverri vík sem nú er eyðivík eða eyðifjörður en þar sem nú er blómleg byggð og gott mannlíf, nóg viðurværi og góð afkoma. Sjálfbært samfélag.

Nóg er túrisminn lofaður upp í hástert þessi misserin. Ef við höfum ekkert mannlíf að sýna og enga þjónustu að bjóða víða um landið verður heimsóknin ekki eins góð. Fossar eru frábærir en fimmtándi fossinn bætir ekki svo miklu við þann fjórtánda. Það er mikil gæðastund að stoppa á bryggjunni með útlendingana sína og leyfa þeim að horfa upp í karfa eða þorsk. Það eru ekki bara börnin sem ljóma upp við að sjá ketti, hunda, geitur, hænur og lömb á hlaðinu við bóndabæinn. Þýsk borgarbörn uppveðrast við að komast í tæri við heilan KÁLF. Ég brosi líka hringinn.

Mannlífið er auðlind. Byggð um land allt er auðlind sem er greinilega erfitt að verðleggja. 

Það eru sem sagt skýr efnahagsleg rök með því að leyfa byggðunum að njóta sín. Líka á Djúpavogi. Hvað er flókið við það?

Athyglivert? Athyglisvert? Athygli vert?

Tungumálið er skrýtin skepna og stundum órökrétt. Athygli er kvenkynsorð og beygist ekki í eignarfalli athyglis. Nei, þá væri það karlkyns. Leikfimi er líka kvenkyns sem og gagnrýni og vandvirkni. Samt eru mjög margir, flestir líklega, sem tengja þau við seinni hlutann með s-i.

Mér finnst tilgerðarleg ofvöndun að segja að eitthvað sé athyglivert. 

Svo eru mörg fleirsamsett orð sem fá tengi-s (vegna eignarfalls), fiskútgerð en bolfisksútgerð, fiskréttur en saltfisksréttur. 

Fleiri órökrétt orð: hársbreidd, hárlengd og hársídd; fasteignaskattur og eignarskattur.

Sumt er svo sem ákvörðun mannanna en margt hefur fyrst og fremst helgast af hefð.  

Svo hnaut ég um annað skemmtilegt nýlega sem varð til þess að ég ákvað að skrifa þetta hjá: frídagar en sumarfrísdagar.

Hefðin helgar svo margt og lætur rökvísina lönd og leið. Samt er málfræði vísindagrein, bara ekki raunvísindagrein ...

Verkfallið bannað - frjálsir samningar?

Verkfall flugmanna í FÍA var bannað með lögum laust eftir hádegið. Rökin eru aðallega þau að svona aðgerðir loki landinu og það hafi víðtæk efnahagsleg áhrif. Almannahagsmunir? 

Ég þekki leiðsögumenn sem hafa orðið af einhverjum verkefnum, vinnu í einhverja daga án launa og án nokkurra bóta. Sjálfsagt detta út fleiri ferðir í sumar af því að einhverjir túristar hafa getað hætt við, einhverjir sem hafa skipulagt ráðstefnur eða stóra viðburði snúið sér annað.

Þetta á líka við um aðra í ferðaþjónustu og svo sem ýmissi þjónustu í landinu.

Almannahagsmunir?

Ég veit ekki hvað flugstjórar, flugmenn og flugfreyjur/flugþjónar eru með í laun, hvorki í grunnlaun né heildarlaun. Einhver sagði að flugmenn væru með milljón. Fyrir hvað? Ég þekk flugmann sem hætti fyrir u.þ.b. 10 árum af því að atvinnuöryggið var ekkert, hann fékk reglulega uppsagnir og svo vildi atvinnuveitandinn senda hann út í Langtíburtistan og hann gat ekki boðið sjálfum sér og fjölskyldunni upp á það. 

Hvað á svoleiðis að kosta?

Stórtjón hefur orðið af þessu og annað eins fyrirsjáanlegt án inngrips, sagði einhver. Milljarður á dag, heyrðist mér. Misheyrðist mér? Aldrei heyri ég nokkurn í nokkurri starfsgrein tala um stórgróða þegar allt leikur í lyndi en alltaf er stórtjón þegar eitthvað bjátar á.

Ef verkfall er löglegt og löglega er staðið að boðun þess finnst mér algjört neyðarbrauð að gefa upp á nýtt og banna með lögum það sem áður var heimilt að lögum. Þá væri nær að stéttir sem geta valdið þessu STÓRtjóni hefðu ekki verkfallsrétt,  heldur væru kjörin ákveðin af gerðardómi eða kjaradómi eftir atvikum. 

Hvað gerist núna í deilu grunnskólakennara og sjúkraliða?