Nú hlýtur hann að fara að éta út úr sér

Eitt ljós í myrkrinu er útvarp. Ein spurningin á laugardaginn í þættinum Orð skulu standa var um orðatiltækið að éta út úr sér. Skemmtilegt. Og nú kýs ég að trúa því - höll undir hið nývinsæla [ekki misritun] myndmál - að hann hljóti að fara að éta út úr sér.

Meðfram horfi ég uppgefin á Kompás í opinni dagskrá. Augljós sannindi um andvaraleysi í bland við galgopahátt og fjárglæpsamlegan ásetning bæta ekki líðan mína núna. Þótt ég sé sjálf reyndar ekki í lífshættu er ástandið lífshættulegt fyrir suma.

En hann hlýtur að fara að éta út úr sér ...

Eftirlit vannýtt auðlind

Man ég ekki rétt að þegar Síminn var í sölumeðferð á sínum tíma - og seldist fyrir 66,5 milljarða króna (vá! fannst mér þá) - kom í ljós eftir dúk og disk að aðalgjaldkerinn hafði fríspilað með einhverja peninga? Ef ég man rétt kom það ekki í ljós fyrr en eiginlega of seint. Eftirlitsaðilinn sá það ekki þótt öll fjármál væru undir í sölumeðferðinni. Og tapaði ekki Síminn umtalsverðum fjármunum á vafasömum fjárfestingum erlendis? Á hverjum bitnaði það?

Fyrsta frétt sem ég fékk í google þegar ég sló inn sölumeðferð Símans var viðskiptaannáll 2006 sem er sjálfstætt forvitnileg lesning.

Ekki er því að undra mikinn áhuga fjárfesta á hlutafjárútboði Íslandsbanka í byrjun ársins þar sem selt var nýtt hlutafé fyrir 19 milljarða króna í lokuðu útboði til fagfjárfesta. Bjarni Ármannsson forstjóri keypti fyrir 930 milljónir og Karl Wernersson fyrir þrjá milljarða.

Febrúar

Mánuðurinn byrjaði á neikvæðum skrifum erlendra greiningardeilda um stöðu bankanna. Bankarnir sögðu gagnrýnina á misskilningi byggða og bjuggust til að bæta upplýsingagjöf til erlendra fjárfesta með von um skjóta úrlausn. Nánar er fjallað um bankaóróann í sérstökum kafla hér til hliðar.

Í byrjun mánaðarins gaf Kaupþing banki svo út svokölluð „sérvarin skuldabréf" til að fjármagna húsnæðislán sín. Bankinn fékk toppeinkunn, AAA hjá Moody‘s, á bréfin, en það er sama einkunn og ríkið og í fyrsta sinn sem íslenskt fyrirtæki fékk slíka einkunn án ríkisábyrgðar.

„Alveg klárt er að um bankana gildir ekki að illt umtal sé betra en ekkert."
Sigurjón Þ. Árnason, bankastjóri Landsbankans, 8. febrúar.

Mars

Umræða um krónuna var lífleg í mars, enda stóð hún höllum fæti í hafsjó erfiðrar umræðu um íslenskt efnahagslíf. 21. mars kom út „svarta skýrslan um Ísland" hjá Danske bank.

Maí

Í maí varð viðsnúningur í umræðu um íslenskt efnahagslíf og stöðu bankanna þegar hagfræðingarnir Frederic Mishkin og Tryggvi Þór Herbertsson birtu skýrslu sína. Útskriftarnemar á Bifröst kynntu einnig ritgerð þar sem bornir voru saman íslenskir og útlenskur bankar. Nemarnir voru bit á vinnubrögðum erlendra greiningardeilda. Þá var í undirbúningi ráðstefna Economist hér á landi og kvað við nokkuð hófstilltan tón í umræðu hagfræðings greiningardeildar Economist fyrir fundinn.

Um miðjan mánuðinn bættist svo við álit Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á íslensku efnahagslífi. Sjóðurinn kallaði eftir fastmótuðum reglum um fjárlagagerð sem hjálpað gætu stjórnvöldum að standast útgjaldaþrýsting á þenslutímum. Þá taldi sjóðurinn brýnt að gera breytingar á Íbúðalánasjóði, sem hefði af „þarflausu grafið undan peningastefnu Seðlabankans, aukið ójafnvægi í hagkerfinu og ógnað fjármálastöðugleika". Undir lok mánaðarins tókust svo á sjónarmið bankanna og stýrihóps félagsmálaráðherra sem skila átti tillögum um framtíð Íbúðalánasjóðs. Sjóðurinn var og er enn pólitískt bitbein í hálsi hagkerfisins. Þá voru bankarnir í mánuðinum teknir að tipla á bremsuna í útlánum sínum, gerðu auknar kröfur og lækkuðu hámarkshlutfall lána.

Júlí

Í júlí taldi greiningardeild Kaupþings í efnahagsspá að niðursveifla væri byrjuð í efnahagslífinu og spáði raunvirðislækkun fasteigna um sjö til átta prósent næsta árið.

Straumur-Burðarás kom á óvart í afkomutölum og græddi 300 milljónir þegar spár höfðu gert ráð fyrir milljarðatapi.

Viðskiptaráð gaf út skýrslu sína Krónan eða atvinnulífið í lok mánaðarins. Þar voru sagðir tveir raunhæfir kostir í framtíðarskipan gengismála. Annað hvort að halda krónunni og fljótandi gengi, eða ganga í Evrópusambandið og taka upp evru. „Til þess að Íslendingar geti átt raunhæft val milli þessara tveggja kosta þarf skipan og stjórn efnahagsmála að vera með þeim hætti að hún sé til þess fallin að stuðla hér að jafnvægi," sagði Ólafur Ísleifsson, lektor við Háskólann í Reykjavík, en hann fór fyrir hópnum sem skrifaði skýrsluna.

Ágúst

Viðskiptabankarnir þrír sögðust langt komnir með fjármögnun næsta árs og virtust hafa greiðan aðgang að lánsfjármagni. Endurfjármögnunarþörf Landsbankans fyrir næsta ár var sögð nema 2,6 milljörðum evra, Kaupþings um 4 milljörðum evra og Glitnir sagðist hafa lokið fjármögnun næsta árs með útgáfu skuldabréfa fyrir yfir 2,7 milljarða evra.

Október

Stærsta arðgreiðsla Íslandssögunnar fór fram í mánuðinum þegar Kaupþing greiddi hluthöfum sínum 20 milljarða í formi hlutafjár í Exista.

„Hér eru aðstæður almennt góðar en örmyntin helst til trafala. Ég tel að atvinnulífið muni stíga enn frekari skref út úr krónunni og við það veikist miðlunarkerfi Seðlabankans enn frekar."
Árni Oddur Þórðarson stjórnarformaður Marels, á morgun-
verðarfundi Viðskiptaráðs um stöðu krónunnar 3. október.

Desember

Glitnir var svo í mánuðinum fyrstur íslenskra banka til að opna útibú í Asíu, en hann er með útibú í Sjanghæ. Fjármálaeftirlitið kynnti nýja samninga við eftirlit annarra landa í mánuðinum. Væntanlega þrýsta umsvif Glitnis í Asíu á að tekið verðu upp samstarf við fjármálaeftirlitið í Kína.

Straumur-Burðarás sendi svo gárur um þjóðfélagið þegar bankinn ákvað að færa uppgjör sitt í evrum. Davíð Oddsson seðlabankastjóri sagði engum hafa dottið í hug að fjármálafyrirtæki færðu bókhald í evrum þótt lögfest hefði verði heimild til fyrirtækja um að gera það. Seðlabankinn hækkaði stýrivexti um 25 punkta á aukavaxtaákvörðunardegi fyrir jól. Þar með eru vextirnir 14,25 prósent, en sérfræðingar telja að þar með sé lokið hækkunarferli stýrivaxta og þeir taki jafnvel að lækka á fyrri hluta næsta árs.

Mikið eru þrjú ár langur tími.

Kostnaður við sundferðir

Mér varð litið inn á síðuna hans dr. Gunna og sá einhvern kvarta undan stöku gjaldi í sund:

#1383    Ég og kærastan fórum í sund um daginn, nánar tiltekið í Vesturbæjarlauginni. Fyrir okkur tvö kostaði það 720 krónur, eða um 360 krónur á mann! Er þetta eðlilegt? Mér finnst þetta allavega vera heldur mikið!
Óskar nafnleyndar
(nb. Tja, hvað er eðlilegt? Keyptu þér bara 10 sinnum kort, það kostar miklu minna)

Mér er svo óskaplega minnisstætt þegar sundgjaldið var hækkað fyrir tæpum tveimur árum með þeim rökum þáverandi borgarstjóra að útlendingum þætti svo hlægilega ódýrt í sund. Svona man maður miklu betur þegar maður hefur skrifað það hjá sér. (Reyndar finnst mér okurábendingin dálítið slöpp, það kostar ekkert um 360 krónur, það bara kostar 360 krónur á mann.)

Sumarið 2010 á ég líka vel eftir að geta rifjað upp hvar ég var kl. 15 laugardaginn 18. október 2008. Máttur orðsins er mikill, hins talaða sem og hins skrifaða.

Halla á Bylgjunni í morgun

Halla Tómasdóttir frá Auði Capital talaði við árrisula þáttarstjórnendur á Bylgjunni í morgun (meðan ég losaði rólega svefninn) um jafnvægi milli kynjanna, sagði mikilvægt að stjórnendur veldu fólk sem vægi þá sjálfa upp - algengasta villan í mannaráðningum væri að velja fólk sem er svipað og það sjálft. Þessi umræða tengdist kvennaráðningum í bankastjórastöður og hún er svo þörf, svo þörf. Ég er einmitt logandi hrædd við tilhugsunina um bara áhættufælna stjórnendur, rétt eins og bara áhættusækna.

Og rifjast þá upp það sem ég heyrði í vikunni og gekk svo langt fram af mér að ég tapaði því um hríð. Almenni lífeyrissjóðurinn er sjóður okkar leiðsögumanna meðal annarra. Hann er geymdur hjá Glitni og hefur ekki reitt vel af þar núna. Og í stjórn sjóðsins míns er Bjarni Ármannsson hinn áferðarfallegi. Að vonum er hætta á tapi hjá okkur.

Og ég frábið mér allar ávirðingar um nornaveiðar, sökudólga eða baksýnisspegla. Þessi maður er einfaldlega meðal þeirra þegna landsins sem tók meira en honum bar og skildi aðra eftir með skuldirnar - og ábyrgðina.

Ekki spara - bara eyða

Seðlabankastjóri sagði í einhverju viðtali fyrir löngu síðan (af því að það var fyrir fall bankanna) (kannski tveimur mánuðum) að ef sparnaður fólks yrði tekinn af því yrði tekinn burtu hvatinn til að spara í 30-40 ár. Vegna allrar óvissunnar er ég að reyna að temja mér óhóf og skal að mér heilli og lifandi éta hval í hádeginu í dag. Og pólskt gúmmulaði í öll mál eftir viku eða svo.

Reynslusaga mín

Ég á peningamarkaðssjóðsbréf. Sá sjóður hefur verið frosinn frá 3. október en þegar ég hringdi í síðustu viku fékk ég þær upplýsingar að a.m.k. 7% væru töpuð af því að þau hefðu verið í Stoðum. Er það þá ólöglegt? Ef já, hvað gerist næst?

Eru „rekstrarfélög verðbréfasjóða“ einhver dulkóðun? Mátti minn sjóður þetta kannski? Mikið væri nú vel þegið að fá svona fréttir á mannamáli.

Engin hlutabréf í eignasafni peningamarkaðssjóða

Kosið í öryggisráðið eftir hádegi á morgun

Kannski er öllum sama um kosninguna, en ég ætla hér og nú og ylja mér við minninguna um veru mína á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna. Við náðum ekki inn í öryggisráðsherbergið í þeirri heimsókn, skyldi það nú tákna eitthvað ...?

Og hér eru Íslendingar búnir að ná sæti á allsherjarþinginu, gott ef ekki yfirráðum:

Og er þetta ekki úr hinu fyrirheitna öryggisráði?

Haustfundur Félags leiðsögumanna í kvöld kl. 20

Á dagskrá er arfaleiðinlegt efni en afar mikilvægt:

Sjóðir FL hugsanlega glataðir

 

Eiríkur Bergmann hækkaði á mér risið

Vörn og sókn Eiríks Bergmanns í Guardian gerði mig aftur stolta af því sem við eigum. Hann svarar breskum árásum fullum hálsi með rökum og í mestu vinsemd. Meira svona, takk, til að peppa okkur upp.

Ég heyrði í dag viðtal við íslenska konu sem býr í litlu bresku þorpi og hún vogaði sér ekki að leyfa níu ára gamalli dóttur sinni að vera úti að leika vegna ónota sem hún varð fyrir. Stelpan orðaði það svo að þetta „credit crunch“ hefði eyðilagt líf sitt.

Það er sannarlega ástæða til að Eiríkur skrifi fleiri beittar greinar.

Fæ ekki evrurnar mínar greiddar!

Detti mér allar dauðar lýs úr höfði. Ég átti undir lok mánaðarins von á greiðslu frá Frakklandi vegna verkefnis sem ég skilaði af mér í ágúst. Í dag fékk ég þennan tölvupóst frá fyrirtækinu:

Dear Berglind,

Our bank has informed us that bank transfers to your country are very difficult (and not recommended) for the time being.

Do you have another bank account in the Euro Zone to which we can send you your invoice payments?

We are very sorry for this inconvenience.

Ég sá þetta ekki fyrr en að loknum bankaafgreiðslutíma þannig að ég get ekki hringt í bankann fyrr en á morgun til að spyrja hví hann fúlsi við evrum - og það einum 500! Mér sýnist hann neita að þíða/þýða/þýðast greiðsluna - nema frönsku fyrirtæki sé ráðið frá því greiða inn á íslenska reikninga yfirleitt. Kemst að því á morgun.

Hvað seldust margar eignir?

Ég er hrædd um að ekki sé mikið að marka þessa útreikninga. Halda menn að verð hjaðni núna aðeins um hlutfall af prósenti? Hafa einhverjar eignir hreyfst síðustu vikurnar og jafnvel nokkra mánuðina? Er ekki vísitalan reiknuð út frá einu eigninni sem seldist í hverjum stærðarflokki í hverju póstnúmeri?

Og hvert verður framhaldið núna?

Fasteignaverð lækkaði um 0,2%

Rannsókn á innherjaviðskiptum, takk

Mér er sama hvaðan gott kemur. Það er ekki hægt að jarma lengur um að leita ekki að sökudólgum. Kannski valda sökudólgarnir frekara tjóni ef ekki er komist til botns í því hvernig skúturnar stóru gátu siglt í strand. Orðrómur er um að fólki hafi verið ráðið eindregið að leggja peninga inn í sjóði sem voru vafasamir og núna kannski tómir vegna þess að háttsettir menn hafi þegar áformað að stinga þeim undan. Ef það er satt þarf að sækja peningana og ef það er ósatt þarf að hreinsa þá af áburðinum. Og ekkert „let them deny it“-kjaftæði, það er eðlilegt að menn tali svona. Ég veit um eina sem fór 1. október, tveimur dögum eftir þjóðnýtingu Glitnis, í Glitni til að taka út úr sjóði 9 og henni var ráðlagt svo afdráttarlaust að gera þetta ekki, þetta væri besta ávöxtunin, að hún þurfti nánast að beita ráðgjafann hörðu til að fá að taka út sparnaðinn sinn.

Þetta er ekki ráðgjöf, a.m.k. ekki nein sem byggjandi er á.

Og sjálf er ég enn í óvissu með peningamarkaðssjóðinn minn þannig að vissulega er ég hlutdræg svo að ég haldi þeirri þekkingu ekki fyrir mig.

Endurheimtum kvótann

Rökin fyrir að taka ekki fiskikvótann til baka frá hinum fáu og færa hinum mörgu voru háværust þau að það kostaði svo mikið. Nú þegar skuldirnar af sjávarútveginum eru hvort eð er komnar í eigu ríkisins - er það kannski ekki satt? - er lag að fá kvótann aftur í almenningseigu.

Nú er lag.

Ég vildi að ég væri fyrsta gáfumennið sem fengi þessa hugmynd en ég las þetta t.d. hjá Ragnheiði Davíðs alveg nýlega. Hugmyndin verður bara stanslaust betri. Og veiðum svo meira en við höfum gert hingað til, sjómenn segja að það sé nóg af þorski og það sé hreinlega erfitt að komast framhjá honum þegar veitt er upp í ýsukvótann.

Þarf að ræða þetta eitthvað frekar?

Hvar er Tryggvi Þór Herbertsson?

Það síðasta sem ég man eftir að hafa séð haft eftir honum var að það væri neyðarbrauð að biðja Alþjóðagjaldeyrissjóðinn um hjálp. Hvað skyldi hann hafa meint? Og hvar er núna þessi efnahagsráðgjafi ríkisstjórnarinnar með þá skoðun og aðrar?

,,Það sá þetta enginn fyrir"

GVAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA, hvernig vogar Jón Ásgeir sér að segja að enginn hafi séð þetta fyrir þegar Egill Helgason var að enda við að kveðja Ragnar Önundarson sem EINMITT SÁ ÞETTA FYRIR? Og hann er ekki sá eini sem sá þetta fyrir. Fullt af venjulegu vinnandi fólki vissi að bólan spryngi. Fullt.

Og ég vil fá Jón Daníelsson sem seðlabankastjóra. Þótt hann sé vinur Jóns Þórs Sturlusonar.

Haustfundur leiðsögumanna á fimmtudaginn

Mikið svakalega er ég fegin að hafa ekki þurft að segja útlendingum frá Íslandi alveg upp á síðkastið. Og mikið hlakka ég til að hitta aðra leiðsögumenn og heyra hvernig þeim hefur farnast. Vonandi komast Lára Hanna og Steingerður í þetta sinn ...

,,Þetta eru bara peningar"

Dr. Gunni er mikill húmoristi og mér finnst mikið til hans koma. Í morgun var hann í útvarpinu að tala um kreppuna og hvatti fólk til að taka eftir að Esjan væri á sínum stað, himinninn líka, engin slagsmál um mat í Kringlunni o.s.frv. „Þetta eru bara peningar“ sem hafa tapast og munu tapast. Peningar eru svakalega óefnisleg gæði af því að peningar eru bara ávísun, hitamælir minnir mig að Steingrímur J. sagt um krónuna um daginn, gjaldmiðill. Og ég er alveg hjartanlega sammála. Svoleiðis.

Ég hef hins vegar hugsað oft í þessari viku þegar ég heyri afkáralegar auglýsingar um fjármálaráðgjöf, bestu ávöxtunarmöguleikana, snyrtinámskeið og allt hitt sem ég get hvort eð er aldrei munað hvað þetta eru hégómleg gæði. Þessar auglýsingar borga samt fyrir rekstur margra fjölmiðla. Og ég viðurkenni skýlaust að útvarpshlustun er mér mikilvæg. Ég vil talmál og mikið af því. Ég fer bráðum að vilja hlusta á Gufuna en ennþá er það Rás 2, Útvarp Saga, Bylgjan og stundum Rás 1, vissir þættir á öllum rásum. Hvernig á að endurnýja búnað og borga þáttagerðarmönnum laun ef ekkert fé kemur inn á miðlana?

Sjálfri er mér alveg sama þótt dagblöðum fækki um helming - nei, ekki satt, ég fagna því, en blaðamenn á 24stundum sem mér þykja hafa staðið sig vel þurfa nú að finna sér nýjan vettvang til að njóta sín á. Þeirra gæði voru fólgin í því að vera í skemmtilegri vinnu sem þeim fannst skipta máli.

Ég vorkenni engum að geta ekki endurnýjað bílinn, flatskjáinn, fartölvuna og gsm-símann á hverju ári. Ég vorkenni engum að þurfa að fljúga með farþegaflugi. Ég vorkenni engum að borða hafragraut. Ég held að margir komi til með að kunna betur að meta hið smáa þegar við réttum aðeins úr kútnum. En efnahagur ýmissa íbúðakaupenda var orðinn þannig áður en bankarnir voru ríkisvæddir að var farinn að ganga nærri heilsu fólks. Og hún er dýrmæt.

Mér finnst of mikil einföldun að tala um „bara peninga“ andspænis öðrum gæðum.

Cold War - Cod War - nýenskir tímar?

Kalda stríðið, þorskastríðið, bankastríðið, forsætisráðherrastríðið - og öll getum við fylgst með næstum hverju símtali. En munum við þokast í burtu frá enskunni á næstu árum og taka upp norsku ... eða rússnesku? Einu sinni vorum við næstum orðin amt í Danmörku. Skulle vi måske snarere snakke dansk?

Ekkert lát á auglýsingum

Þetta eru skrýtnir tímar. Allir í kringum mig þekkja einhvern sem fær skell í fjármálafárinu. Menn reyna að anda með nefinu, hugsa að hafi þessi verðmæti yfirleitt verið til lendi þau einhvers staðar. Kannski voru þessi verðmæti bara loftbólur, kannski þurfum við að byrja aftur á botninum og fikra okkur upp.

Kannski kemur ýmislegt gott út úr þessu.

En nú sit ég og bíð eftir Kastljósinu á RÚV+ og biðin er löng því að auglýsingarnar eru endalausar. Einhvern veginn hefði ég kannski giskað á að það drægi úr þeim, a.m.k. bankaauglýsingum, en óekkí. Þar sér kreppunnar ekki stað.

Og bráðum færi ég nokkrar launa-evrur inn í landið. Er ég ekki bjargvættur ...?

AF HVERJU Á ÉG AÐ GJALDA FYRIR ÚTRÁS ÞOTULIÐSINS?

Engum, ekki einu sinni viðskiptaráðherra, tekst nú að telja mér trú um að fasteignarsjóðurinn minn standi óbrenglaður. Og við erum mörg í þeim sporum að tapa. Við erum mörg sem höfum ekkert til þess unnið. Og við viljum ekki lengur sjá til.

-Lækka stýrivexti.

-Frysta eignir höfðingjanna.

-Hætta að ögra vinum og óvinum með gáleysislegu hjali.

-Hætta að hlaða undir fólk sem kveður hálfkveðnar vísur og flissar að sjálfu sér.

Þetta er ekkert grín og algjör óþarfi að hafa heill og hamingju fólks í flimtingum.