Ég man árið 2004

Árið 2004 var bönkunum hleypt út á íbúðalánamarkaðinn. Bankar eru á markaði og þeirra heilaga skylda er að hámarka arð fyrir eigendur sína. Eigendur hætta, a.m.k. að nafninu til, eigin fé og gera þannig mikla ávöxtunarkröfu. Svona skil ég stöðuna.

Eins og ég man atburðarásina 2004 fengu bankarnir síðan hagstæð lán hjá Íbúðalánasjóði og lántakendur hjá bönkunum fengu hagstæðari lán en Íbúðalánasjóður bauð upp á á þeim tíma þannig að allt í einu sat Íbúðalánasjóður uppi með mikið af atvinnulausu fé sem hann gat sem sagt ekki ávaxtað á eðlilegan hátt.

Árið 2004 giskaði ég á að illa færi.

Árið 2022 kemur það á daginn.

Ég er að horfa á Silfur Egils. Sigríður Hagalín var að enda við að spyrja fulltrúa Framsóknarflokksins hvort Framsóknarflokkurinn hefði tilhneigingu til að lofa upp í ermina á sér.

Hún skilur málið eins og ég.

En ég er með aukaspurningu sem ég er ekki búin að finna svarið við: Ef við, almenningur, töpum upp til hópa - hver græðir?

Ferðafélag Íslands

Ég var búin að kaupa leikhúsmiða fyrir gærkvöldið, annars hefði ég mætt á félagsfund í Ferðafélagi Íslands. Ég hef skýrar skoðanir á ofbeldi en þekki ekki til í stjórn félagsins og get bara gert upp við mig hver mér finnst trúverðug(ur) af umtalinu. Þess vegna hefði verið gott að komast á fundinn en vonandi kemst ég á aðalfundinn í mars. Ég er alltént ekki búin að segja mig úr félaginu.

Þótt ég sé ekki innan búðar í FÍ ætla ég að viðra þá skoðun að þegar fólk vill ekki ræða málin hefur það sennilega eitthvað að fela. Og ef það er rétt sem flogið hefur fyrir, að framkvæmdastjórinn sé með 2 milljónir í mánaðarlaun, finnst mér þurfa að rökstyðja þá upphæð. Mér finnst einhvern veginn eins og hann hafi slegið sér á brjóst fyrir að leiða fimm snemmmorgunsgöngur í maí ókeypis. En kannski misminnir mig. 

Kvennaverkfallsdagurinn

24. október er árviss merkisdagur. Í morgun sat ég fyrri hluta ráðstefnu hjá BHM (hin dýrlega aukaafurð sveigjanlegs vinnutíma, þ.e. að geta mætt) þar sem m.a. var sýnt með útreikningum að ef x velur sér hart starf (lögfræði/verkfræði/viðskiptafræði) mun x líklega hafa 138 milljónum meiri ævitekjur en x sem velur sér mjúkt starf (umönnunarstörf/kennslu). Í útreikningunum voru störf borin saman og í raun hefði mátt sleppa kynjabreytunni. Það er löngu vitað að störf við að gæta peninga (og í sumum tilfellum illa) eru langtum verðmeiri en störf við að gæta fólks, gera við fólk og mennta fólk, þ.m.t. einstaklingana sem enda í hörðu störfunum.

Við eigum enn langt í land. Það er staðreynd.

En á þessum tímamótum var ákveðið að vígja nýjan vef um Rauðsokkahreyfinguna og aðeins vegna harðfengis míns fann ég núna slóðina. Vefurinn er vistaður hjá Kvennasögusafninu en enginn miðill sem ég fletti í leit minni sagði frá slóðinni eða neinum hagnýtum upplýsingum.

Þið þakkið mér bara við tækifæri. 

Afmæli þjóðaratkvæðagreiðslunnar um stjórnarskrá

Ég kom við á Austurvelli áðan til að halda upp á 10 ára afmæli þjóðaratkvæðagreiðslunnar um stjórnarskrá, fékk mér kökusneið og kaffi og stakk þúsundkalli í bauk. Meðan ég staldraði við átti ég gott spjall við þrjá aðra afmælisgesti.

En ég ætla að minnast þessa dags fyrir annað í prívatlífi mínu. Ég sendi nefnilega Skattinum beiðni um virðisaukaskattsnúmer og reikna nú með að þurfa að bíða í minnst þrjár vikur eftir svari og ég óttast líka að svarið verði fyrsta kastið: Þetta vantar ...

Ég vil alls ekki fá þetta númer en mér er nauðugur sá kostur ef ég vil halda áfram að prófarkalesa skýrslur sem ég er fær í og hef óskaplega gaman af. Eins og staðan er hentar öllum betur, þ.m.t. mér, að ég vinni fyrir ýmsa frekar en að vera í föstu 100% starfi hjá einum aðila - eins og ég gerði þó í 19 ár.

20. október 2022 verður sem sé afmælisdagur þessa dramatíska skrefs míns.

Fyrirtækjaskrá - áreiðanleiki?

Ég fletti upp nokkrum fyrirtækjum eða stofnunum í fyrirtækjaskrá eftir að mér var bent á að raunverulegir eigendur þeirra væru eitthvað spúkí (mitt orðalag). Ég gat ekki séð að bankarnir væru með skráða (raunverulega) eigendur (eins og Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda), ekki Landsvirkjun, ekki ráðuneytin (ekki skráð) og ekki ríkissjóður Íslands.

Hins vegar fann ég sjálfa mig sem stjórnarformann, hvorki meira né minna, í afskráðu félagi. 

Þá rifjaðist upp fyrir mér óttalegt havarí fyrir nokkrum árum, líklega tveimur, þegar ég þurfti að svara spurningum frá líklega fyrirtækjaskrá út af einhverju ponsulitlu nemendafélagi sem var stofnað 2005 og starfaði aldrei í raun. En ég var skráð formaður. Og ég fékk þrálát bréf með spurningum um það.

Tilfinning mín er sú að fyrirtækjaskrá og einhverjar aðrar stofnanir eyði miklum tíma í að eltast við hjóm í stað þess að sinna stóru málunum.

 

Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda - raunverulegur eigandi?

Ég fékk rukkun í heimabankann á þriðjudaginn vegna lífeyrisgreiðslna sem ég hafði ekki staðið skil á sem verktaki. Sjálfsagt alveg rétt og ég er búin að borga hana - með 15% vöxtum sem SL finnst tilhlýðilegt (og sjálfsagt löglegt) að leggja ofan á miðað við gjalddaga sem SL valdi. Ég vona að það sé þá hin almenna ávöxtun sem ég njóti góðs af þegar ég fer að taka lífeyri.

Áður en ég sættist við þetta, samt með eftirgangsmunum, skoðaði ég SL í fyrirtækjaskrá. Manneskja sem ég tek mark á segir að SL sé ekki illa rekinn sjóður þannig að ég er alveg sæmilega róleg og held ekki að ég hafi kastað innborguninni á eldinn, en mér finnst grunsamlegt að SKRÁÐUR RAUNVERULEGUR EIGANDI (svo skráð) sé einstaklingur. 

Ég hafði orð á þessu við starfsmann á þriðjudaginn og mér var sagt að skráði eigandinn væri framkvæmdastjóri. Gott og vel, ætti þá ekki raunverulegur eigandi að vera skráður undir þeirri yfirskrift? Eftir helgi ætla ég að splæsa í annað símtal eða tölvupóst og reyna að fá úr þessu skorið. Erum við sem greiðum í sjóðinn kannski hinir raunverulegu eigendur? Getur sjóðurinn farið á hausinn? Er þetta áhætturekstur?

 

 

Lúxusvandamál hins vinnandi verktaka

Á síðasta ári var ég með á fjórðu milljón í verktakalaun. Af þeim borga ég skatt með glöðu geði en finnst leiðinlegt að reikna það út þannig að það hefur bara gerst með skattframtalinu árið á eftir. 

Í dag fékk ég fyrirvaralaust inn í heimabankann minn rukkun upp á 457.987 kr. og útgefandi þess reiknings var Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda. Ég skil alveg að einhver hugsi að óttalega sé ég nú vitlaus að hafa ekki borgað jafnóðum í lífeyrissjóð en ég hef mér til afbötunar að verktakagreiðslur mínar í fyrra voru óvenjuháar og fyrri ár hafði ég endurskoðanda sem nú er orðinn fullorðinn og hættur störfum og ég hélt að allt væri forskráð og fyrirhafnarlaust.

Ég leyfi mér að ítreka að mér finnst mjög leiðinlegt að hugsa um bókhald en er ansi góð í sumu öðru, t.d. því sem verkkaupar borga mér fyrir að gera.

Ég var svo lánsöm að ná sambandi við skrifstofu Söfnunarsjóðs lífeyrisréttinda áður en henni var lokað og þar var eitt og annað útskýrt fyrir mér. Það sem þau gátu ekki sagt mér var hvers vegna Sigurbjörn Sigurbjörnsson, fæddur í ágúst 1965, er skráður eini raunverulegi eigandi - hvers? Söfnunarsjóðs lífeyrisréttinda! Sjá skjáskot:

Af upphæðinni, sem var gjaldfelld og sett á eindaga 10. janúar sl., eru 34.454 kr. dráttarvextir og 16.160 kr. annar kostnaður. Og ég fæ enga sundurliðun fyrr en Póstinum þóknast að bera út til mín umslag með þessum upplýsingum. Það er nefnilega ekki hægt að hnippa í mig fyrr en krafan hefur verið stofnuð og þá er hægt að prenta út sundurliðaðan reikning, setja hann í umslag, fara með á pósthúsið og láta bera út til mín - í þarnæstu götu.

Það verður ekki á kerfið logið.

Og fyrir hvað er ég að borga tæplega hálfa milljón? Rétt til að taka úr lífeyrissjóði þegar ég kemst á lífeyristökualdur ... en þó því aðeins að lífeyrissjóðunum - já, eða Söfnunarsjóði lífeyrisréttinda - takist að ávaxta peningana mína.

Er annars býsna spræk og á fyrir þessum óvæntu útgjöldum enda bæði vinnusöm og hagsýn. 

Ferðafélag Íslands og Menntaskólinn við Hamrahlíð

Ég er alin upp af feðraveldinu. Þegar ég var barn þótti ekkert tiltökumál þótt þessi eða hinn klipi eða klappaði á hina og þessa staði á ókunnugu og vandalausu fólki. Ég á engar minningar um það sjálf en kannski hef ég bara grafið þær, ég hef oft sagt að ég muni ekkert frá fyrstu 15 árum ævi minnar.

Fyrir svo sem 12 árum var ég leiðsögumaður í tæpa viku með lítinn hóp. Bílstjórinn var mjög ágengur við mig og ég vil meina að hann hafi skemmt ferðina. Hann skildi ekki nei og þótt mér hafi tekist að forða mér hafði framkoma hans áhrif á alla ferðina. Þegar við vorum komin í bæinn sagði ég frá þessu á ferðaskrifstofunni. Þeim var alveg sama. Þegar ég sagði öðrum frá þessu, sjálfsagt ekki sérlega mörgum, var öxlum almennt yppt. Í kringum 2010 var ekki enn orðið viðurkennt að hegðun gæti verið ósæmileg, óviðeigandi og til þess fallin að skapa ónot.

Ég hef ekki unnið aftur fyrir þessa ferðaskrifstofu en það mætti segja mér að bílstjórinn væri þar enn og það mætti segja mér að hann hefði haldið áfram að strjúka leiðsögukonum um vangana. Ég gaf honum alls enga ástæðu til að hegða sér eins og hann gerði.

Ég er í Ferðafélagi Íslands, kannski mest styrktaraðili sum árin, en ég fékk tölvupóst frá settum forseta fyrir rúmri viku þegar kjörinn forseti sagði sig frá embættinu og úr félaginu. Ég veit ekkert hvað er satt í þessu máli - ekki neitt - ég veit ekki hvort einhver hefur reynt að fá einhvern aftur inn í stjórn eða hvaða fararstjóri hefur farið yfir mörk. Ég veit bara það að núverandi forseti er út frá lífaldri sínum alin upp af feðraveldinu eins og ég og bréfið sem ég fékk lyktaði langar leiðir af því veldi.

Ég er að reyna að ala sjálfa mig upp í anda nýrra tíma og þarf sannarlega að minna mig á að sumt þarf ekki að líðast. Og ég var himinsæl með að ég skyldi hágráta yfir fréttatímanum þegar MH-ingar sögðu: Við erum kynslóðin sem ætlar að breyta þessu.

Mér finnst stundum svolítil slagsíða í baráttunni, yngsta kynslóðin gera miklar kröfur áður en hún sannar sig á nokkurn hátt, en þá klíp ég mig í kinnina og minni mig á að vogin þarf að fara niður hinum megin áður en hún getur rétt sig af.

Og hér er tölvupóstur sem ég skrifaði um hugleiðingar mínar eftir FÍ-málið:

Ég veit heldur ekkert meira en það sem hefur komið fram í fjölmiðlum þannig að ég get bara valið hverju/m ég trúi. Mér finnst ofsalega langsótt að Anna Dóra, sem þótti gríðarlegur happafengur fyrir FÍ, sé að skálda þetta og hreinlega ljúga upp á Tómas Guðbjartsson. Þangað til annað kemur í ljós trúi ég frekar Önnu Dóru en Sigrúnu Valbergs - af því að meðvirkni með feðraveldinu er enn svo assgoti landlæg. Ég þarf stundum að hnippa í sjálfa mig, t.d. þegar ég hlusta á yfirheyrslur yfir mönnum sem er búið að sanna kynferðisglæpi á - og ég vorkenni þeim! Ég hugsa: Hann var þunglyndur, hann var vinalaus, hann átti hvergi heima ... eða: Hann hefur svo breitt og fallegt bros.

Ég er að segja ykkur það: Meðvirknin er svo sjúklega ísmeygileg að við erum öll í hættu. Sumt ungt fólk, 20-30 ára kannski, finnst mér stundum öfgakennt en þá þarf ég líka að minna mig á að jafnvægisvogin þarf að hallast hraustlega í hina áttina áður en hún nær jafnvægi.

Já, þetta hugsaði ég eftir að lesa pistil Sigrúnar og viðbragð þitt, [...]. En ég átta mig líka á að ég veit ekki nærri allt um þetta mál þannig að kannski þarf ég einhvern tímann að éta ofan í mig trú mína á Önnu Dóru.

Ég vona innilega að aldamótakynslóðin snúi misréttið niður en við megum ekki láta hana eina um það.

Einkaneysla ... eða ekki

Ég skil ekki orð Seðlabankastjóra. Hann hvetur okkur til að eyða ekki peningum. Ég veit að hann er ekki að biðja okkur um að svelta, en þótt við einstaklingarnir gætum látið á móti okkur bíó, leikhús, handsnyrtingu, þríréttað í Perlunni og þrjár vikur á Tenerife er samt fólk sem rekur fyrirtæki og veitir stofnunum forstöðu sem hafa boðið upp á þjónustu sem eftirspurn er eftir. Ef við tækjum mark á Ásgeiri og héldum að okkur höndum færu fyrirtæki á vonarvöl og eigendur og starfsfólk sömuleiðis. Færu þau þá ekki á framfæri ríkisins - og ER ÞAÐ GOTT FYRIR stýrivextina?

Ég hefði skilið ef hann hefði reynt að bremsa af hækkun fasteignaverðs eða stinga á verðbréfabrasksbóluna en ég skil ekki þegar fólk sem er kannski ekki blankt er beðið um að eyða ekki peningum. Nógu margir hafa ekki peninga til að eyða, en svo eru hinir sem hanga ekki á horriminni.

Ha? Skiljið þið þetta?