Hofsvallagatan

Ég hjóla meira en ég geng og miklu meira en ég ek. Samt rak mig í rogastans þegar ég hjólaði Hofsvallagötuna á leið í Vesturbæjarlaug í síðustu viku, svo mikið var búið að þrengja að bílunum í þessari þungu umferðargötu.

Í dag heyrði ég hins vegar viðtal við borgarfulltrúa (sem ég man, ótrúlegt nokk, ekki hvað heitir) og í því kom fram að merkingarnar væru bara málaðar og blómakerin færanleg, breytingarnar væru afturkræfar og þetta væri tilraun. Ég man eftir annarri tilraun við Hverfisgötuna sem var tekin til baka. Mér finnst hraustleikamerki að viðurkenna mistök ef svo ber undir og lýsa sig reiðubúin/n að taka til baka ákvörðun ef hún reynist ekki rétt eða heppileg.

En nú finnst mér stórskrýtið að rifja upp að í október 2011 lýsti tæplega 100 manna íbúafundur þeirri skoðun sinni að „bílaumferðin á götunni væri of hröð og að öryggi gangandi vegfarenda væri ógnað“ (ef eitthvað er að marka frétt RÚV). Frétt eftir íbúafund í gær er um að þess sé „krafist að götunni yrði aftur breytt í sama horf“.  

Mætti kannski allt annar hópur á fundinn í gær?

Til styrktar ...

Á hverju ári skokka ég 10 kílómetra mér til skemmtunar í skemmtiskokki Reykjavíkurmaraþonsins. Ég skokka á rúmlega gönguhraða og hef ekki metnað til annars. En ég hef heldur ekki tiltakanlega mikið sjálfstraust í hlaupum og hef aldrei fundið mig í að biðja fólk um að heita á mig og styrkja eitthvert málefni.

Nýlega las ég pistil um svona áheit þar sem pistlahöfundi fannst eiginlega að skattarnir ættu að dekka það sem fólk biður um áheit til að gera. Og ég er innilega sammála því. Mér hefur fundist ég dálítið utangátta þegar stuðningsmenn snúa rellunum sínum á hliðarlínunni og hvetja einstaka hópa - en í ár var reyndar minna um það. Er ekki gleðin tekin úr hlaupinu þegar allir eiga að vera að styrkja ýmsa hópa sem ættu að fá eðlilegan stuðning í gegnum skattana okkar?

Útgáfuferill Jacks Reachers (Lees Childs (Jims Grants))

Hérlendis virðist til siðs að þýða metsölubækur sem hafa slegið í gegn í útlöndum. Þá gildir einu þótt þær séu fjórða, fimmta eða sjötta bókin í seríu um einhverja manneskju. Ef hún gengur líka vel hér er haldið áfram og loks er fyrsta bókin þýdd, bókin þar sem söguhetjan er kynnt til sögunnar á einhvern hátt.

Nú er ég með Rutt úr vegi (Killing Floor) í höndunum. Hetjan er Jack Reacher sem hefur farið sigurför um heiminn og gott ef ekki lagt hann flatan að fótum sér. Hún er nýþýdd og á baksíðu kápu stendur að hún sé sjötta bókin um Jack Reacher sem kemur út á íslensku. Þegar ég skoðaði bókarupplýsingarnar sá ég að hún kom út á ensku 1997, fyrir 16 árum. Þá fletti ég höfundinum upp á Wikipediu og komst að því að þessi bók er sú fyrsta sem skrifuð var um Jack Reacher. Engu að síður er látið að því liggja í íslensku útgáfunni að hún sé það alls ekki.

Þótt bækurnar séu sjálfsagt sjálfstæðar og komi ekki að sök að lesa þær í alls konar röðum sakar samt varla að lesa fyrst fyrstu bókina af næstum 20.

Ég man ekki hjá hvaða erlendu spennusagnahöfundum ég hef áður orðið vör við þetta en krimmar eiga það til að vísa í samtíma sinn þannig að það er skemmtilegra að vita að sögusviðið er næstum 20 ára gamalt.

Og held ég nú áfram að lesa um hina 36 ára gömlu fyrrverandi löggu, Jack Reacher, sem í dag er 52 enda stendur skýrt og greinilega innan á kápu að hann sé fæddur 29. október 1960. Hann er þannig upp á dag sex árum yngri en höfundur sinn.

Sönn saga?

Það er dálítið erfitt að vera ósammála Hallgrími Helgasyni, Agli Helgasyni, Fríðu Björk Ingvarsdóttur og dómnefnd Fjöruverðlaunanna. Enda er ég ekki hrikalega ósammála, bara smávegis. Ég var að klára Ósjálfrátt og þurfti að pína mig til að klára undir lokin. Það eru margar undursamlega skemmtilegar senur í bókinni, þar á meðal ein framarlega sem ég heyrði höfundinn lesa í desember, sögur af Mömmu og Skíðadrottningunni, sögur af Eyju og Öggu, hjartnæmar lýsingar á samskiptum Eyju og eiginmannsins, minningar um snjóflóðið - ég sagðist ekki vera hrikalega ósammála - en þessi tvískipta saga dettur of oft í tvennt. Fortíð og nútíð rekast harkalega saman í sögupersónunni sem er svo lík höfundinum og, já, mér finnst Ósjálfrátt of mikil lykilsaga. Raunveruleikinn truflar mig. Ég efast ekki um að skáldskapurinn stuggi oft við sannleikanum en þjóðskáldið, Mamma og Fortíðareiginmaðurinn þvælast um of fyrir skáldskapnum.

 

 

Við Námaskarð

Ég var við Námaskarð í morgun og stóð á spjalli við annan leiðsögumann þegar maður kom aðvífandi og bað okkur um að hafa umgengnina í huga og biðja bæði aðra leiðsögumenn og túrista að ganga vel um. Hann sagði að pabbi sinn væri einn landeigenda en landeigendur hefðu í heilu lagi dregið sig út úr viðhaldi og almennri umhirðu. Hann sagði að sveitarfélagið sinnti þessu ekki og að eitthvert félag (Náttúrufélag Mývatns?) hefði verið lagt niður og það ólöglega en án nokkurra mótbára. Nú væri hann á sínum þriðja frídegi að tína upp rusl og laga stíga því að honum rynni þetta svo til rifja.

Hann sagði líka að næsta sumar yrðu ruslafötur á svæðinu þótt hann þyrfti að kaupa þær sjálfur.

Já, ég er svolítið hugsi yfir þessu. Sjálfsagt hefur sveitarfélagið engar beinar tekjur af því að fólk komi í Námaskarð. Þar er ekkert til sölu. Hins vegar kaupir fólk eitthvað í sveitarfélaginu af því að það á leið um það og dvelur í lengri eða skemmri tíma.

Hverjum ber helst skylda til að koma upp tunnum - og tæma þær síðan?

Ég fór nefnilega líka að hugsa um hvort það yrði ekki bjarnargreiði að koma með tunnu - ef hún síðan fylltist og enginn tæmdi hana. Þar sem fólk sér tunnur á það til að henda uppsöfnuðu rusli úr bílunum sínum og það þótt þær séu orðnar fullar, þá sjálfsagt í þeirri trú að það sé bara tímaspursmál hvenær þær verði tæmdar.

En ef við stefnum á milljón ferðamenn er þetta - og bannsett klósettin - meðal þess sem þarf að taka föstum tökum.

Bílgreinasambandið - verðmat/verðmyndun

Ég er að fara að kaupa bíl. Þá er að ýmsu að hyggja, aðallega lit og lögun náttúrlega. Svo hugsa menn eitthvað aðeins um týpuna, getuna og verðið. Og mér var ráðlagt að skoða vef Bílgreinasambandsins til að átta mig á hvað væri eðlilegt að bjóða í girnilegan bíl. Nú er ég búin að setja inn ýmsar tegundir og miðað við tölurnar sem koma upp verðleggja allir bílana sína hundruð þúsunda umfram eðlilegt verð. Hversu mikið er þá að marka þessa reiknivél?

,,Fyrir miðnætti"

Í gærkvöldi sá ég mynd í bíó. Henni er lýst sem samtalsdrifinni og í því felast engar ýkjur. Á 109 mínútum var ábyggilega talað í tvo klukkutíma sleitulaust ... Allar setningarnar voru skiljanlegar í samhenginu og flestar útpældar. Hann vann debattið, hún vann debattið, þau unnu saman. Þetta voru miklar kynjapælingar, sambandspælingar, uppeldispælingar - næstum eins og kennslubók. Hvort sinnir heimilisstörfunum? Hvort situr úti á palli á Grikklandi meðan hitt situr inni í eldhúsi og sker tómata í salatið? Hvort ræður framtíðarbúsetu? Hvort elskar hitt meira eða er einhver kvóti á því?

Á einum sólarhring er ég búin að hugsa um þetta stanslaust í viku. Niðurstaða mín er að þrátt fyrir heilbrigða þanka þarf leikstjórinn, rétt eins og ofvirkur rútuleiðsögumaður, að gefa áhorfandanum (farþeganum) lágmarkssvigrúm til að melta pælingarnar og spekina. Ég held að spastíska skammtímafótaóþolið mitt í gærkvöldi hafi stafað af skorti á þessu svigrúmi.

Samt mæli ég hiklaust með „Fyrir dagrenningu“, „Fyrir háttumál“ og „Fyrir miðnætti“ en það er einmitt sú síðasttalda sem er sýnd í hlélausu Bíó Paradís. Karlarnir í kringum mig lýsa henni sem stelpumynd en samt eru þeir kengfullir af tilfinningum. Pælingar eru ekki einkamál kvenna.

Jóakim aðalönd auglýsir afslátt

Hluti af hinni fornu speki andrésarblaðanna tengist háværu Bauhaus-máli dagsins í dag. Jóakom nískupúki átti kvenfataverslun og auglýsti gott verð. Allar konur gengu framhjá. Þá hækkaði hann verðið og bauð afslátt. Nýja verðið var til muna hærra en fyrra verðið en konurnar streymdu inn.

Ég hallast að því að fólk sé núna betur á verði en forðum en aðallega veldur því líklega upplýsingaflæðið á netinu. Ég á bara nýja bæklinginn sem var borinn út í dag eða gær og hef ekki verið að spá í þennan Lillevalla-skúr en ef Einar Örn Guðmundsson hefur gengist við þessu er áreiðanlega eitthvað til í því að Bauhaus hefur treyst um of á gullfiskaminnið okkar.

Einhvern veginn finnst mér sem Tékkkristall hafi líka verið með auglýsta útsölu síðan í desember. Kannski eru það stöðugt nýjar vörur eða kannski lætur fólk sér það bara í léttu rúmi liggja. Ég er svolítið sofandi í því.

Í minni fjölskyldu eru reglulega rifjaðar upp sögur af því þegar verslanir hafa ætlað að svína á neytendum þar sem við höfum sjálf verið í aðalhlutverki, sögur af flíkum sem rifna þótt þær strammi hvergi, stólum sem brotna undan næstum engu, appelsínusafa sem var seldur útrunninn og var myglaður í fernunni. Í öllum tilfellum fékk seljandinn makleg málagjöld, verslunin gaf upp öndina innan skamms. Mikill er máttur mömmu og nú er hún komin með marga liðsmenn.

Vonandi velur fólk til langs tíma með fótunum og sniðgengur verslanir sem vafasamir verslunarhættir sannast hjá. En þá þurfum við að halda áfram að frétta.

Austfirðir - vannýtt auðlind

Ég var á rápinu um Austfirði með 20 manna hópi í síðustu viku. Strax og Höfn í Hornafirði sleppti hættum við að sjá rútur svo nokkru næmi. Í hverju þorpinu af öðru sáum við varla fólk á götum úti. Náttúrufegurðin er mjög fjölbreytileg, fossar og flúðir, hamraberg og skriður, hreindýr, fuglar og blómaskrúð. Af hverju er Austurlandið ekki fjölsóttara en við upplifðum á meintum háannatíma?

Ég er að hlusta á þátt í útvarpinu um ferðamannalandið Ísland. Ég er enn á því að það sé ekki nógu dýrt að koma til landsins, ekki nógu hátt verð sett upp fyrir úrvalsmat úr frábæru hráefni og ekki nógu mikið markaðssett út fyrir suðvesturhornið og Norðurland.

 

Ég þekki geislafræðing ...

... og veit að hún er ekki of sæl af laununum sínum. Ef maður er ekki þátttakandi veit maður aldrei alla söguna en ég man þó vel að þegar hér ríkti „góðæri“ var ekki hægt að hækka laun í heilbrigðisgeiranum, t.d. laun ljósmæðra eða hjúkrunarfræðinga, og ekki heldur þegar kreppti að. Nú eru 40 geislafræðingar búnir að segja upp og það hlýtur að stefna í óefni á fimmtudaginn þegar uppsagnirnar taka gildi.

Svo var önnur frétt í dag um að einn vakthafandi lögreglumaður sinnti 100 kílómetra svæði (finn ekki fréttina og man ekki hvar þetta var) sem þýðir að ef tvö slys verða á sama eða svo gott sem á sama tíma þarf lögreglumaðurinn að velja á hvorn vettvanginn hann fer.

Þetta getur ekki talist í lagi. Þetta er grunngerðin, þetta eru aðalatriði. Og það er ekki í verkahring þeirra sem heyja heilbrigða kjarabaráttu að útvega peningana.

Hversu stór er Vinnslustöðin?

Ef rétt er farið með í DV í dag, að Vinnslustöðin geti greitt 1.100 milljónir króna í arð, þætti mér forvitnilegt að vita hversu stórt fyrirtækið er í samanburði við önnur útgerðarfyrirtæki. Ávöxtun fjárfestanna er 13% sem virkar óraunsætt á mig. Er þetta raunveruleg áhætta? Áhættusamt fyrirtæki? Geta eigendur/fjárfestar tapað á þessu? Hafa þeir eitthvert árið verið í mínus?

Hver hefði arðgreiðslan orðið ef veiðigjöldin hefðu ekki verið lækkuð aftur?

Guðmundur Gunnarsson stjórnarformaður Vinnslustöðvarinnar segir fyrirtækið standa styrkum fótum ...

Ha? Mig hlýtur þá að misminna að Vinnslustöðin hafi nýlega hringt á vælubílinn.

Stjórnarformaðurinn segir það ekki hafa haft áhrif á arðgreiðsluna að stærstu eigendurnir séu skuldsett félög. „Í félaginu eru náttúrulega tvö hundruð hluthafar, langflestir litlir, og þeir eru bara að sjá ávöxtun sinna peninga, sem þeir eiga í félaginu,“ segir Guðmundur Gunnarsson.

Er þá ekki öruggari fjárfesting að geyma peningana sína í útgerðarfyrirtæki en banka?

Í Viðskiptablaðinu í fyrra sagði Binni að veiðigjöldin næmu óbreytt 800-1.500 milljónum króna [á ári, geri ég ráð fyrir] og um leið rak stjórnin heila skipsáhöfn og fleiri til. Eru skipverjar af Gandí búnir að fá vinnuna aftur? Eða var togarinn seldur eins og til stóð vegna hárra veiðigjalda sem voru svo lækkuð?

Væri ekki rétt að leyfa okkur að heyra alla söguna? Hver hagnast, hver hefði hagnast, hefði einhver getað tapað, hefur atvinnuleysið í Vestmannaeyjum aukist?

Ekki veit ég hver staðan er.

Framtíðarskáldsögur í þýðingu löngu síðar

Þegar ég opna nýja skáldsögu, þ.e. skáldsögu sem ég hef ekki lesið, byrja ég á að skoða hvað hún heitir á frummálinu ef hún er þýdd og hvenær hún kom út. Svo man ég það ekkert endilega stundinni lengur.

Í síðustu viku komst ég í feitt þegar ég rakst á Heimsins besta bæ eftir finnskan höfund. Dýrðlegt fjöldasjálfsmorð er með skemmtilegri bókum sem ég hef lesið. Og ég er ekki svikin af kirkjusmiðnum og öllu því fólki sem hann sankar að sér, ónei, en mér finnst samt skrýtin lenska að gefa út nýjar þýðingar á 20 ára gömlum bókum án þess að gera einhverja grein fyrir því. Maailman paras kylä virðist hafa komið út árið 1992 sem framtíðarspá. Núna er árið 2013 og 10 ár eftir af framtíðarspánni í bókinni.

Ég man líka eftir umræðu um daginn um gamlar spennusögur vinsælla höfunda sem hafa verið þýddar löngu síðar á íslensku. Ég man ekki hvaða höfundar það eru en þeir eru kannski búnir að skrifa sig upp í einhverja færni, svo er gömul bók þýdd og lesendur standa í þeirri trú að bókin sé ný og taki á samtímaatburðum eins og er jafnvel einkennismerki höfundarins. Það er svolítið eins og útgefendur séu að nota meðbyrinn en án þess að láta mann vita.

Smáatriði? Mér finnst ekki lítið atriði í upplifun á bók að þekkja bakgrunninn aðeins.

Mútur

... sínum hása rómi sem hljómaði eins og hann væri að fá hálsbólgu. Í reynd þjáðist hann af sjúkdómi sem Louise var smám saman að læra að hétu totuvörtur í barkakýli og voru litlar bólgur sem höfðu sest á raddböndin. Þær áttu að hverfa með tímanum, en þangað til gáfu þær röddinni sérkennilega ráman og grófan blæ.

                                                                                                                          (bls. 14)

Er ekki til heiti yfir þetta annað en sjúkdómur? Á bls. 85 í bókinni er svo aftur talað um hina rámu rödd 14 ára unglingsins. Hmm? Fara ekki unglingsdrengir í mútur? Louise fær strákinn óvænt í fóstur þegar pabbi hans deyr.

Litaglaðir bílar eru praktískir

Ég heyrði athyglisverða kenningu í vikunni sem ég á eftir að prófa, sem sagt þá að síður sé keyrt á bíla sem eru í sterkum litum. Og með fylgdi sú fullyrðing að rauðir bílar væru sérlega góðir í endursölu. Hmmm, já, mig langar miklu meira í skærrauðan, djúpbláan eða límónugrænan bíl en til dæmis gráleitan eða brúnan. Bílstjórar jeppa og enn stærri bíla sjá líklega stundum ekki bílana sem eru samlitir götunni, ekki frekar en þeir taka eftir hjólum.

Svo þóttist viðkomandi hafa tekið eftir því að fólk á efri árum keyrði frekar þessa bíla en yngra fólkið. Á það hef ég enn ekki fallist.

Og ég held áfram að góna á alla bíla sem ég rek augun í. Ég hef á tilfinningunni að Toyota sé með helminginn af markaðnum.

Óvissa á leigumarkaði

Langtímatilhneiging eða -krafa, óbein, um að allir eigi íbúðarhúsnæði sitt gerir það að verkum að leigumarkaður fasteigna er sjúklega óþroskaður.

Á ekki hinn frægi Íbúðalánasjóður fullt af tómum íbúðum? Eru þær kannski allar á Kleppjárnsreykjum og Þeistareykjum?

Strætóappið

Ég hef tilhneigingu til að trúa því sem hér er borið á yfirstjórn Strætós. Ég hef verið skorpustrætónotandi í mörg ár en hjóla núna flestra minna ferða. Þess vegna hefur ekki reynt á neitt app hjá mér en ég reyndi oft að glöggva mig á nýjum leiðum á síðunni sem var ógerlegt nema maður þekkti þeim mun betur til. Ég skil ekki að útlendingar komist í gegnum frumskóginn upp á eigin spýtur.

Ég býst við að forritarinn hafi reynt að selja Strætó vinnuna sína þótt það komi ekki fram í fréttinni. En fyrirtækið Strætó gerir heldur lítið í alvöru til að fjölgja notendum. Þegar ég hef sent ábendingar eða fyrirspurnir í þjónustunetfangið hef ég að sönnu alltaf fengið svör en yfirleitt báru þau það með sér að sá sem varð fyrir svörum skildi ekki erindi mitt. Mér þótti til dæmis hvimleitt ef ég var á fimmtudagskvöldi að skoða hvernig ég gæti tekið strætó á sunnudegi að þurfa að bakka trekk í trekk og fara alltaf á byrjunarreit. Ég þurfti í hvert einasta skipti að setja inn áfangastaðinn og framtíðardagsetningu. Allt slíkt fælir notendur frá og rekur inn í bílana.

Ég væri búin að fá mér rafhjól ef ég hefði einhvern skúr til að hlaða það á næturnar.

Spölurinn styttist

Vegna óvæntrar útivistar í gærkvöldi lét ég undir höfuð leggjast að gjöra heyrinkunna þessa merkilegu minningu á réttum degi:

Í tilefni af vígslu Hvalfjarðarganganna 11. júlí 1998 rifjaðist upp fyrir mér sumarið 2002 þegar ég átti Hondu Shadow Chopper og fór á því í heimsókn í Borgarnes. Ég þorði ekki í göngin á leiðinni upp eftir en ákvað að láta slag standa á bakaleiðinni og ríghélt í handföngin meðan ég hjólaði á 40 kílómetra hraða. Svitinn bogaði af mér þegar ég beygði út í kantinn Reykjavíkurmegin og hleypti skrilljón bílum framhjá.

Ég seldi það svo. Og hjálminn með. En á enn leðurgallann.

Vex ferðaþjónustan okkur yfir höfuð?

Ég var að glugga í tölfræði um ferðaþjónustuna. Gjaldeyristekjur af henni voru á síðasta ári 23,5%. Það er slatti. Skattar af henni á árinu 2010 voru 15 milljarðar. Farþegar af skemmtiferðaskipum voru á síðasta ári 95.000. Í dag voru á höfuðborgarsvæðinu 9.000 farþegar sem komu með slíkum skipum. Samtals verða skipin ríflega 80 á þessu ári og nú þegar eru bókuð yfir 70 á næsta ári.

Erlendir ferðamenn voru á síðasta ári 673.000 og árleg aukning undanfarin ár hefur verið 7,3% að meðaltali. Við gerum ráð fyrir að komast upp í milljón eftir sjö ár.

Helmingur túristanna kemur yfir meintu sumarmánuðina þrjá en hinn helmingurinn kemur á því níu mánaða tímabili sem má kalla haust, vetur og vor. Fólk kann að meta náttúruna, matinn, gestrisnina, norðurljósin, Reykjavík, Gullfoss, Geysi og jarðhita. Böð eru vinsæl afþreying. Í október til nóvember koma hópar fólks út af Iceland Airwaves sem ég held að njóti varla sannmælis.

Við þurfum að vanda okkur til að fólk njóti dvalarinnar hérna. Og ég held að okkur séu þar verulega mislagðar hendur.

Við þurfum að hækka verðið og stjórna þannig aðganginum og flæðinu.

Að pissa eða ekki að pissa

Nú er svolítið um liðið síðan ég kom í Reynisfjöru en ég man ekki betur en að þar hafi verið lás á klósettinu sem hægt var að opna með peningi, hundrað krónum líklega. Ég man eftir að hafa horft upp á fólk halda opnu fyrir næsta mann þannig að ef brotaviljinn er einlægur er hægt að fara á svig við eðlilega rukkun til að geta haldið úti þjónustunni.

Þegar ég hef hins vegar komið með fólk á staði þar sem bæði er hægt að nýta sér salerni og kaupa sér eitthvað hefur mér sýnst flestir fá sér eitthvað. Fólk skilur að það getur tæpast ætlast til þess að einhver annar þrífi eftir það.

Hins vegar held ég að þau hjá Gullfosskaffi hafi algjörlega lög að mæla. Einhverjir hópar nýta sér þjónustuna og fara svo. Ég hef aldrei mætt öðru en góðu viðmóti á Gullfosskaffi og þau eiga sannarlega skilið að fá borgað fyrir vinnuframlagið sitt.

Brynhjarta Jos Nesbøs

Það hentaði mér ekkert sérstaklega vel að hnjóta um nýjustu bókina eftir Jo Nesbø fyrir hálfum mánuði en ég gat ekki látið blaðsíðurnar 700 á móti mér. Nú er ég búin með hana og fyrir utan JamesBondlegan endi fannst mér hún svaðalega spennandi. Til viðbótar þykist ég líka betur skilja hversu varhugavert getur verið fyrir nytsama sakleysingja að rápa til verulega fjarlægra landa, ekki bara í landfræðilegum skilningi heldur ekki síður menningarlegum. Ekki vill maður gufa upp eins og döggin og ekki vil ég narta í Leópoldsepli.

Og er ekki eitthvað til í því að fólk eigi það til að hverfa sporlaust í Paragvæ?