Refurinn eftir Sólveigu Pálsdóttur

Um daginn las ég Klettaborgina (2020) og varð nógu forvitin um skáldsögur Sólveigar til að taka Refinn (2017) með mér heim af bókasafninu. Ég veit að ein aðalpersónan, Guðgeir, hefur áður komið við sögu í bókum hennar þannig að ég varð aðeins að geta í eyðurnar sem er bara fínt. Mér fannst sagan mjög spennandi fram undir lokin sem ollu mér hins vegar ferlegum vonbrigðum.

Sajee hefur verið afvegaleidd og er allt í einu lent á Höfn í Hornafirði. Hún þiggur meint góðverk og er lengi að bíta úr nálinni með það. Hún er ekki aðeins útlensk heldur með sérkenni sem vekur óhjákvæmilega athygli á henni.

Mér finnst Sajee gerð ágæt skil nema í öðru orðinu er hún greinilega mjög vel gefin og í hinu orðinu halda hin klóku mæðgin í Bröttuskriðum að Sajee sé heimsk. Smágalli þar í persónusköpuninni. Sagan var samt svakalega spennandi þangað til hún leysist upp í lokin. Já, og bókinni hefði ekki veitt af einum prófarkalestri í lokin til að hreinsa burtu klaufavillur (sjá mynd af einni af of mörgum hvimleiðum smávillum). Ég hef því miður orðið vör við þessa handvömm hjá Sölku; of margar villur rýra lestrargæðin.

Það að hætta keppni

Nú hefur Simone Biles gefið það út að hún keppi ekki meira á Ólympíuleikunum. Ég get ímyndað mér hvers konar átak það hefur verið fyrir keppnismanneskju að gefa frá sér möguleikann á að fylgja eftir glæstum sigrum fyrri ára og ef ég hefði ekki átt viðtal um málefnið í fyrravetur við félagsfræðing sem er að gera rannsókn á álagi afreksíþróttakvenna hefði ég komið meira af fjöllum en ég geri.

Þegar íþróttakonur (ég útiloka ekki að það eigi við um karla en rannsókn Önnu Soffíu er um konur og þar gilda önnur lögmál en um karla þrátt fyrir allt) skara fram úr verða kröfurnar nánast ómanneskjulegar og þær fara að treysta um of á þjálfarann sem rannsóknir sýna nú fram á að gera sumir mun meiri kröfur en hægt er að standa undir. Ég veit ekki hvað nákvæmlega gerðist með Simone Biles en ég fagna því að íþróttasambandið hennar styður ákvörðun hennar.

Leikarinn í Hinum ósnertanlegu

Í gærkvöldi var sýnd á RÚV alveg frábærlega skemmtileg frönsk bíómynd. Það er auðvitað mitt mat en ekki heilagur sannleikur, eins og gefur að skilja. Hvernig elur maður upp barn? Hvernig elur maður upp barn ef maður lítur á sig sjálfan sem stórt og óábyrgt barn? Hvernig axlar maður ábyrgð á barni ef maður fær það þriggja mánaða gamalt í fangið og vissi ekki áður af tilvist þess?

Ekkert eitt rétt svar er við þessari spurningu en týpan í myndinni fer eina leið og um leið rifjast upp leikarinn úr Hinum ósnertanlegu sem gladdi mig alveg takmarkalaust í fullu Laugarásbíói um árið og svo aftur í sjónvarpinu einhverjum árum síðar. Gleðin sem leikarinn Omar Sy býr yfir í miklum mæli er smitandi.

Ég mæli augljóslega með myndinni sem er í sarpi RÚV í einn mánuð.

200 manns að hámarki, börum lokað kl. 24 og 1 metri á milli manna

Það er eins og ríkisstjórnin hafi bara haft mig persónulega í huga þegar hún setti nýju reglurnar. Ég vil fækka smitum en halda efnahagslífinu gangandi. Helst af öllu vil ég svo að börn, unglingar og ungmenni sem eru á félagsmótandi stað í lífinu fái þau lífsgæði sem ég fékk á þeirra aldri.

Og ég hef það sjálf alveg ákaflega gott þrátt fyrir þessar hertu reglur.

Ég sé reyndar ekkert um grímuskyldu. Hún plagar mig mest en ég mun að sjálfsögðu grímuvæðast ef ríkisstjórnin vill.

Atlantsolía

Ég fór á bíl úr bænum. Ég skoðaði ekki stöðvakort Atlantsolíu áður en ég fór af stað en komst að því í ferðinni að Atlantsolía selur ekki bensín á Vestfjörðum. Já, reyndar selur Atlantsolía bara bensín á stórhöfuðborgarsvæðinu, í Stykkishólmi, á Akureyri og á Egilsstöðum. Er það ekki dálítið slöpp samkeppni? Lykillinn frá Atlantsolíu fleytir manni bara hálfa leið fyrir vikið.

Nöfnin á stoppistöðvum Strætós

Ég held að það geti verið góð hugmynd að skipta um nöfn á stoppistöðvunum, t.d. að breyta Langholtsvegi/Holtavegi í Langholtsskóla sem er skýrt kennileiti en sem enginn hagsmunaaðili græðir sérstaklega á, svo sem eins og hægt væri að túlka ef maður veldi að skrifa nafnið á sjoppunni sem er á næsta horni við.

Fyrir mörgum árum sendi ég hins vegar einum borgarfulltrúa hugmynd sem mér finnst enn fantagóð, sem sagt að hafa númer vagnanna sem stoppa á hverri stoppistöð mjög stór þannig að bílstjórar sem keyra framhjá sömu stoppistöðinni tvisvar á dag eða oftar meðtaki smátt og smátt þær leiðir sem liggja um hverfin sem þeir keyra. Þá er ég að meina fólkið í einkabílunum sínum. Þegar ég hjóla framhjá strætóskýlunum reyni ég stundum að sjá á ferð hvaða vagnar stoppa hvar en það er ekki séns. Ég er enn þeirrar skoðunar að ef fólk sæi að t.d. leið 13 stoppi bæði fyrir utan heimilið og vinnustaðinn geti það orðið til þess að viðkomandi fari að nota almenningssamgöngur.

Fullmikil bjartsýni?

Borgarfulltrúinn svaraði mér og fannst hugmyndin góð (í svarinu) en ekkert hefur þokast í þessa átt. 

RÚV stendur sig

Ég kláraði í gær hina æsispennandi sænsku spennuþáttaröð Snjóenglar. Ekkert er þar ofsagt og áhorfendum eftirlátið að reyna sig við raunhæft verkefni. Var glæpur framinn? Virkar kerfið eða er kerfið stofnun í sjálfu sér og fyrir sjálft sig? Skiptir ásýndin meira máli en að rétta fólki í neyð hjálparhönd ef það kostar að fara ögn á svig við ströngustu reglur?

Endirinn kom á óvart. Mæli með þáttunum, þótt ekki væri fyrir annað en hið undursamlega tungumál. Svo er stórkostlegur kostur að hafa ekki séð leikarana í annarri hverri mynd síðustu 30 árin.

Stafsetningarvilla kom löggunni á sporið

Ég er að tala um Skylduverk, írsku þættina sem eru sýndir á RÚV. Ég er búin með alla þáttaröðina og málfræðinördinn í mér fagnaði innilega þegar definately varð glæpamanninum að falli.

Ég mæli innilega með þáttunum fyrir þá sem njóta þess að sjá spillinguna hrynja og hlusta á hina dásamlegu írsku í leiðinni.

Fákeppni á bankamarkaði

Húsnæðisvextir lækkuðu (í fyrra?) og íbúðir seldust eins og enginn væri morgundagurinn. Um daginn var tilkynnt um hækkun vaxta. Skaðinn var skeður og nú situr fólk sjálfsagt uppi með miklar skuldir og hærri vexti en það taldi að það þyrfti að borga í mörg ár.

Ég er ekki ánægð með bankann minn og hugsaði mér að flytja mig yfir í Landsbankann. Ég lagði milljón inn á læstan reikning fyrir þremur mánuðum. Ég er 95% viss um að vextirnir áttu að vera 1%. Eftir tvo mánuði gáði ég á reikninginn og sá að ekki hafði króna uppfærst, eins og gerist þó í aðalviðskiptabanka mínum.

Ég sagði reikningnum upp og upphæðin átti að losna á föstudaginn var. Hún gerði það og var flutt á hinn reikninginn í þeim banka. Engir vextir. Í þrjá mánuði kom ekki króna í vexti. Ég fór því í hádeginu og spurðist fyrir. Já, þá liggur þannig í því að vextirnir eru uppfærðir í lok árs eða ef reikningurinn er eyðilagður.

Ég bað starfsmanninn að eyðileggja reikninginn og nú var ég að gá að fúlgunum. Ein milljón varð á þremur mánuðum að 1.000.972 kr. Ég fékk 972 kr. í vexti á þremur mánuðum. Ein milljón hefði þá gefið af sér 3.888 kr. á heilu ári.

Er þetta í einhverju samhengi við upphæðina sem lántakendur borga af milljón á einu ári?

Ég halla mér þá að Auði sem hefur staðið við 1% vexti og peningurinn er alltaf laus.

Rafrænar orðabækur

Þykkt rafrænna orðabóka skiptir nú eiginlega engu máli.

Ég var að lesa um sjálfboðaliðastarf manna sem ætla að ögra Snöru og bæta hana í leiðinni. Ég nota Snöru en skil ekki - ég skil alls ekki - af hverju hún er ekki ókeypis og aðgengileg öllum.

Við hömumst við að tala um að við þurfum að standa vörð um móðurmálið en reynum svo að fella fólk sem leitar að leið að markinu.

Og eins og einhver sagði er líka hægur leikur að hafa ítarlegar skýringar á netinu, það er ekkert að fyllast þannig að við höfum einmitt pláss þar. 

Stytting vinnuvikunnar nauðsynleg

Í mörg ár hef ég talað um að í sérhæfðum skrifstofustörfum sé leikur einn að stytta vinnuvikuna í krafti tækniframfara. Ég man að vísu ekki eftir að hafa verið í skóla á laugardögum en ég þykist muna að bankar hafi haft opið til hádegis á laugardögum. Nú förum við bara sjálf í heimabankann hvenær sem okkur þóknast.

Vinnuvikan var stytt úr 44 í 40 stundir árið 1972. Í millitíðinni hefur internetið komið til skjalanna sem þýðir að ýmis verk vinnast til muna hraðar en áður. Ég man þegar ég lærði að hengja skjal við tölvupóst og ég fann strax hvað það sparaði mér mikinn tíma. Þegar ég vann hjá Alþingi innleiddum við talgreini sem forskrifar ræður þingmanna. Það sparar ótrúlegan helling af tíma.

En mörg störf fela í sér sterka viðveru, alls kyns störf á spítölum og við umönnun. Og lögreglan er líka í bindandi starfi. Þegar vinnuvika lögreglumanna er stytt þarf að ráða nýjan mannskap til að fylla mönnunargatið.

Í vor var blásið í lúðra og tilkynnt um tilurð 7.000 nýrra starfa. Ég veit að ekki getur hver sem er orðið lögreglumaður en væri ekki nær að mennta fólk til lögreglustarfa og ráða það fólk svo í þau störf sem þarf að manna frekar en að búa til einhverjar holur fyrir fólk á söfnum sem þurfa ekki að ráða fólk?

Vinsamlegast.

Þolandi og gerandi

Ég er enginn sérstakur þolandi og ég vona að ég sé ekki gerandi. Ég er vel miðaldra og hef komist klakklaust frá ágjöf lífsins. Þessi pæling mín kviknar auðvitað í kjölfar umræðu um brekkusönginn í Eyjum.

En þótt ég sé ljónheppin á ég samt bróður sem kom illa fram við mig og okkur flest í fjölskyldunni. Ég bloggaði nokkrum sinnum um hann og fannst það óþægilegt í hvert skipti af því að það er aldrei hægt að segja alla söguna og líka af því að á einhvern undarlegan hátt finnur maður alltaf sök hjá sjálfum sér líka.

Af hverju lánaði ég bróður mínum SJÖ MILLJÓNIR KRÓNA? En þótt ég hafi verið of greiðvikin við hann á ég ekki sök á því að hann ætlar að stela af mér peningunum sem ég lánaði honum.

Já við láni var ekki já við gjöf eða ráni. Yfirfærið að vild á aðra misnotkun.

Þing á þriðjudag!

Ég hélt að ég væri fíkin í fréttir en í dag frétti ég að þing ætlaði að koma saman á þriðjudaginn til að lagfæra mál og ég tók ekki eftir því í neinum fréttatíma. Ég er í sjokki.

HHÍ eða lottó

Ég veit að bestu auglýsingarnar eru þær vondu af því að fólk talar um þær og nú ætla ég að ganga lóðbeint í gildruna.

Lottóauglýsingarnar sem fela í sér klikkuð símtöl þar sem fólk pantar pítsu með þyrlu eða kaupir demanta í kílóavís af því að það vann þann stóra höfða til óþarflega lágra hvata mannsins. Í öðru orðinu er verið að selja fólki lottó af því að það styðji við íþróttastarf í landinu og í hinu orðinu er verið að selja fólki lottó til að það geti grætt svo mikið að allir verði að ómerkilegum þjónum hins heppna.

Ég hugsa að okkur finnist flestum næs að vinna eitthvað smá og ég er alveg í þeim sporum. Ég vann einmitt 12.000 kr. í útdrætti hjá Happdrætti Háskóla Íslands sem voru lagðar þegjandi og hljóðalaust inn á reikning hjá mér um miðjan síðasta mánuð. Sem betur fer er HHÍ þó enn í gróða eftir áralanga samferð okkar enda keypti ég miða fyrst og fremst til að láta lítilræði rakna til háskólans.

Og fyrir utan hvað þessar auglýsingar frá lottóinu eru ósmekklegar eru þær órökréttar. Sá sem svarar í símann er ekki sá sem vann þann stóra heldur sá sem hringdi. Hlustið bara næst ef þið voruð ekki búin að átta ykkur á þessu og takið eftir að hugmyndin gengur ekki upp. Maður „fær ekki áhugavert símtal“ þegar maður græðir heldur „hringir áhugavert símtal“.

Sænskir lögguþættir

RÚV er með í spilaranum sínum lögguþætti sem gerast í Malmö. Ég man að einu sinni þótti (mér) allt sænskt sjónvarp vera um vandamál, erfiðleika og leiðindi. Þessir þættir eru um lausnir. Þeir eru um lögreglufólk sem dílar við erfið mál en líka skemmtileg, um fólk sem er sérlega miklar manneskjur.

Hver þáttur er klukkutími þannig að ég réð aldrei við að horfa á meira en einn þátt í einu þangað til í kvöld að ég horfði á síðustu tvo, já, á sólskinsbjörtu síðkvöldi.

Og mér fannst besti þátturinn sá níundi og næstsíðasti, þátturinn sem sýndi svo glögglega vanda Magnúsar gagnvart foreldrum sínum og systur. Aðallega samt föður sínum. Ég fékk hnút í tilfinningarnar og vitsmunina yfir þeim þætti umfram hina. Þar var sko sýnt en ekki sagt, eins og Njörður P. Njarðvík lagði svo mikla áherslu á þegar ég tók ritlistaráfangana hjá honum forðum daga.

Þunna, bláa strikið er í spilaranum fram í apríl á næsta ári þannig að þið hafið nægan tíma til að horfa og ég skora á ykkur að athuga hvort ég hef eitthvað til míns máls.

 

Bensínverð

Ég á bíl en keyri lítið og kaupi mjög sjaldan bensín. Í vikunni keypti ég bensín og sá að lítraverðið var komið í 234,60 kr. Síðast þegar ég keypti bensín þar á undan kostaði lítrinn 205,40 kr. (28. mars) og þar á undan 185,50 (11. september 2020).

Ef ég ætla að vera á bensínbíl hef ég lítið val vegna þess að bensínsölurnar eru ekki í samkeppni.

Ef ég vil skipta yfir í annað eldsneyti þarf ég fyrst að losa mig við bílinn minn sem er árgerð 2005.

Mér finnst að ég eigi að keyra bílinn út. Varla getur verið skynsamlegt að pressa vel nothæfan bíl þótt hann sé orðinn 16 ára.

Mikið djö vildi ég óska þess að hér væru almenningssamgöngur sem þjónuðu fólkinu sem vill nota þær.

Pabbi 1921-2019

Í dag, á kvenréttindadaginn 2021, hefði pabbi minn orðið 100 ára ef hann hefði lifað. Hann átti alveg góða möguleika á því vegna þess að hann var hraustur og dugmikill maður. Hann var mikill íþróttamaður sem missti sig á miðjum aldri í talsvert át á sama tíma og hann minnkaði hreyfingu en hann vann hreystina til baka eftir sjötugt. Hann gekk og synti alla daga en ekki var minna um vert að hann var algjör hamhleypa til þeirra verka sem hann tók sér fyrir hendur, svo sem að endurbæta sumarbústað.

Hann var rafvirki að mennt og dró rafmagn í ótal stórra og smárra húsa sem voru byggð í Reykjavík um og eftir miðja 20. öld. Hann rak eigið fyrirtæki með miklum glæsibrag og hafði marga góða menn í vinnu. Þeir voru góðir menn og miklir verkmenn en pabbi hafði líka jákvætt hvatakerfi til að laða fram þeirra bestu hliðar. Þegar maður er með mörg útistandandi verk er mikilvægt að geta treyst mönnunum sínum til að gera það sem þarf. Og þetta var auðvitað fyrir tíma farsímanna sem kallaði á skýrt skipulag í upphafi hvers dags.

Í tilefni dagsins ætlum við systkinin þrjú að fara austur á heimaslóðir pabba, hitta nokkur ættmenni okkar, systkinabörn pabba, og drekka saman kaffi í hans nafni. 19. júní verður í mínum augum og huga alltaf merkisdagurinn hans pabba og ég verð öll meyr við að skrifa þetta.

Til hamingju með daginn.

---

Neðan máls ætla ég að leyfa mér að segja að ef starfsmenn Hrafnistu, þar sem pabbi ól manninn síðustu tæpu tvö árin sín, hefðu ekki misst hann í gólfið þrisvar eða fjórum sinnum hefði hann átt betri lokaár. Þótt við systur færum til hans alla daga - alla daga - gátum við ekki fyrirbyggt það að pabbi dytti margsinnis á gólfið, algjörlega að óþörfu.

 

Hefurðu tekið áhættu?

Ég horfði á ansi magnaða mynd á RÚV í gærkvöldi, Hinstu kveðjuna (2017). Að vísu valdi þýðandinn annan titil en þar sem myndin er öll um minningargreinar finnst mér hann hafa misstigið sig þar.

Mögnuð mynd, segi ég. Shirley MacLaine (sem er stóra systir Warrens Beattys en ég vissi það ekki fyrr en núna) leikur úrilla konu á níræðisaldri sem ræður leigupenna til að skrifa minningargrein um sig. Samstarfið hefur áhrif í báðar áttir og það hafði líka áhrif á mig. Sem betur fer hefur margt áhrif á mann; fólk, bækur og bíómyndir. Ein spurningin sem ég tek með mér út úr þessu áhorfi er:

Hef ég tekið áhættu?

Ég hef sagt og hugsað þannig um líf mitt að það sé umvafið bómull. Ég er forréttindapési, alin upp við alúð og allsnægtir og hef alltaf getað farið og gert eins og hugur minn hefur staðið til. En ég hef haldið mig í þægindarammanum. Ég tek ekki áhættu, ég ana ekki út í óvissuna. Ég er þægindafíkill og ég hafði/hefði gott af að láta ýta við mér eins og blaðakonan sem sú fullorðna réð til að skrifa um sig minningargrein.

Flest þorum við ekki einu sinni að segja það sem okkur finnst af því að það er óþægilegt fyrir alla. Harriet Lauler lætur það hins vegar ekki þvælast fyrir sér ...

Ég las nokkra dóma um myndina og þeim bar öllum saman um að hún fengi falleinkunn og að kröftum Shirley væri illa varið í henni. Ég er samt þeirrar skoðunar að sagan hafi átt erindi til mín. 

Snillingarnir sem útskrifast - viðurkenningablæti

Ég ímynda mér að foreldrar haldi að þeir séu að gera börnum sínum gott þegar þeir hrósa þeim í hástert. Fyrir nokkrum áratugum held ég að stefnan hafi verið að hrósa sem minnst til að gera afkomendurna sterka og sjálfstæða. Það er því ýmist í ökkla eða eyra af því að við hljótum að vera sammála um að meðalhófið sé best.

Verðskuldað hrós er dásamlegt og uppbyggilegt. Hrós fyrir góðan árangur, aukaframlag, gott viðmót eða hvað sem er hróssins virði. En það er ekki afrek að verða eins árs og það er ekki kraftaverk að útskrifast úr leikskóla. Börn eru ekki snillingar eða meistarar fyrir að fylgja straumi lífsins.

Þið vitið hvað ég meina.

En nú við síðustu útskrift úr grunnskólum er komið glænýtt þema, uppáskrifuð viðurkenning fyrir góðan árangur í náttúruvísindum, tungumálum og einhverju öðru sem ég man ekki. Það væri gott og blessað ef 80-90% fengju ekki þessa viðurkenningu og skildu 10-20% nemenda eftir í salnum með mikla vanmetakennd.

Þetta viðurkenningablæti náði í mínum huga hámarki þegar móðir stúlku sem fékk ekki viðurkenningu tjáði sig fyrir hönd þeirra mæðgna og gagnrýndi það að flestum nemendum var hrúgað upp á svið með viðurkenningar fyrir smæstu smáatriði en lítill hópur sat eftir á áhorfendabekkjunum. Ef 90% eru farin að skara fram úr er ekki um framúrskarandi árangur að ræða.

Kennarar, skólastjórnendur, foreldrar og aðrir uppalendur mega gjarnan hrósa börnunum sínum í einrúmi og eftir atvkum í fjölmenni en að kalla fólk snillinga og meistara í tíma og ótíma gjaldfellir alvöruhrós. Og það að hrósa einum með því að gera lítið úr öðrum er ömurleg framkoma.

Vanskil á Landsbókasafni

Þetta er klassísk vandlætingarfærsla.

Ég skrifaði ritgerð í fyrrasumar og fékk á þeirri vegferð lánaðar nokkrar bækur á Landsbókasafninu. Ég framlengdi í einhver skipti af því að ferlið tók mig lengri tíma en ég áætlaði. Svo skilaði ég loksins bókunum og þá var komið Covid þannig að ég skildi þær eftir í kassa í anddyrinu. Svo leið einhver tími og ég fékk tölvupóst um vanskil á einni bók. 

Ég kannaðist við að hafa fengið bókina og eins og maður gerir fékk ég efasemdir um sjálfa mig og sneri öllu við til að finna bókina þótt ég eigi alls ekki vanda til að týna neinu nema vettlingum. Ég fann ekki bókina enda er ég 95% viss um að hafa skilað henni, en ég sendi póst og baðst afsökunar á að finna hana ekki og spurði hvort ég gæti ekki fengið að borga hana bara. Þá var skilafresturinn framlengdur hjá mér, tvívegis án þess að ég bæði neitt um það, og svo fékk ég tölvupóst um vanskil þegar sá frestur var liðinn. 

Ég sagði enn að ég fyndi ekki bókina en ef öll ryk hnigju til þess að ég hefði ekki skilað henni þætti mér eðlilegt að ég yrði rukkuð.

Tveimur dögum seinna, í gær, fékk ég tölvupóst með greiðsluupplýsingum og afsökunarbeiðni um hversu seint safnið svaraði (engin mannanöfn í póstunum). Ég borgaði strax og er bara fegin að málið sé úr heiminum þótt ég líti svo á að ég hafi verið að styrkja safnið um 8.000 kr. (engin sérstök eftirsjá í peningnum). 

Nei! Í dag fékk ég snigilpóst með hótun um innheimtu.

Mér er engin vorkunn, engin, en mig grunar að þetta sé algengt. Fólk er rukkað, það gerir grein fyrir sér, gerir upp og fær svo innheimturukkun með hótunum.