Svarti Valentínus ...

Þessi svarti föstudagur sem ég heyrði fyrst um í byrjun vikunnar er margra áratuga gamall í Bandaríkjunum. Svartur?!? Skattsvik? Nei, mánuði fyrir jól fara verslanir úr rauðu yfir í svart skv. Wikipediu. Kannski er ekkert að marka hana. Getur verið að verslanir séu almennt röngu megin við núllið þangað til mánuði fyrir jól? Er veltan í jólamánuðinum svo mikil að verslanir geti verið með taprekstur í 11 mánuði?

Og, já, ég viðurkenni að ég er ekkert á veininu hérna yfir öllum þessum innfluttu hefðum ...

Pó-li-tík!

Ég er ávallt óvissuatkvæði þannig að ég ætla ekki að fjalla um flokkapólitík, skoðanakannanir eða almennar pólitískar skoðanir þótt ég nefni pistilinn minn þessu nafni. Nei, ég datt inn á Politiken og las grein um smálán. Já, þessi helv. lán tíðkast líka í útlandinu. Í greininni kemur fram að sjöundi hver Dani á aldrinum 18-30 ára eigi í fjárhagserfiðleikum. 

Ég verð svo gröm þegar ég hugsa út í það. Ungt fólk er mótað af samfélaginu sem það elst upp í. Auðvitað er ekki allt ungt fólk eins en í samfélögum eru samt meginlínur. Ef tilhneigingin er sú að fólk eigi að geta eignast margt á unga aldri er erfitt að standa á móti þrýstingnum. Það er tölva, sími, eigið húsnæði (í eigu eða á leigu), bíll, skyndibiti (í einhverju íslensku dagblaði er vikulegt viðtal við eitthvert ungmennið sem á erlendar uppáhaldsborgir og talar um dýra veitingastaði sem staðinn sem það fer iðulega á), já, eilífar utanlandsferðir og það sem mér finnst almennt að fólk eigi að hafa dálítið fyrir að eignast. Það er engum hollt að fá allt upp í hendurnar.

Sem sagt, smálán eru auðfengin en þau eru dýr og þau þarf að endurgreiða. Mér finnst að þau eigi ekki að liggja svona á lausu, mér finnst að löggjafinn eigi að setja okurlánurunum stólinn fyrir dyrnar og mér finnst líka að við eigum að passa okkur á því að mæla ekki upp í ungu fólki hvötina og löngunina til að eignast allt á stundinni.

Guð forði mér frá því að rifja upp þegar ég fékk reiðhjól í sumargjöf þegar ég var 14 ára - en mér fannst ég hafa himin höndum tekið. Sem betur fer þróast tæknin og margt sem var ekki til þegar ég var 14 ára er sjálfsagt í dag en samt vil ég að allt fólk, ungt, miðaldra og gamalt, hafi hæfilega mikið fyrir hlutunum. Og það að hringja eftir lánsfé þegar mann langar í pítsu og súkkulaði eða í bíó eða í helgarferð til Brussel er - ekki - heilbrigt.

Og hananú.

Hundruð en þúsundir?

Við tölum um mörg hundruð manns nema þegar við tölum um mörg þúsund manns. Hvaðan kemur það að tala um þúsundir (réttilega) en æpa af sársauka (ég) þegar einhver „mismælir“ sig og segir hundruðir?

Hundrað er alltaf hvorugkynsorð en þúsund getur verið hvorugkyns OG kvenkyns!

Annað skrýtið er að foreldri er hvorugkyns í eintölu en karlkyns í fleirtölu.

Stundum er erfitt að standa fast á reglum sem eru órökréttar. Það á ekki við um foreldrana samt ...

 

Geena Davis hvað?

Ég er sorglega illa að mér um kvikmyndir og sá í kvöld fyrir rælni „stórmyndina“ Top Secret (1984) með Val Kilmer. Mér skilst að Hernaðarleyndarmál hafi verið hans fyrsta „alvörumynd“. Þótt ég setji tvö orð í gæsalappir er ég sannarlega ekki að gera grín að þessari skopádeilu, ég hló alveg fantamikið mestallan tímann, samt sýnu meira framan af. Myndin er 31 árs og mér finnst alveg hvínandi undarlegt að hún hafi farið framhjá mér allan þennan tíma.

Ég man eftir einhverri mynd með Geenu Davis (The Long Kiss Goodnight?) sem sendi James Bond fingurinn. Ef ég man rétt hvaða mynd það var er hún samt 12 árum yngri en Top Secret. Já, ég á margt ólært í kvikmyndafræðunum. En ég veit þó að Geena Davis hefur gert margt merkilegra og/eða annað en að leika í misgóðum bíómyndum. Og þó er Thelma og Louise frábær mynd ...

Hvar fær maður hraðkennslu um bíómyndir?

Elsku stelpur

Atriðið sem vann Skrekk þetta árið hefur aldeilis slegið í gegn. Fyrir tilviljun sá ég verðlaunaafhendinguna í gær, en aðeins hana, ekki öll atriðin, og svo atriðið sjálft eftir það. Ég þekki tvær af „elsku stelpunum“ og vissi fyrir að þær væru kraftmiklar og létu ekki eiga hjá sér en mikið djö varð ég ánægð með að sjá þennan stóra, flotta hóp með sterku skilaboðin um að stelpur sitji við sama borð og strákar. Skildir þú það kannski öðruvísi? 

Ég hef ekki fylgst nógu vel með síðustu árin en hefur ekki Skrekkur gengið meira út á huggulegheit og samhæfðar hreyfingar? Í mínum augum er Skrekkur núna kominn á kortið og ég mun  spennt fylgjast með að ári.

Og auðvitað Dúnu, Margréti og vinkonum þeirra.

Also sprach Eiríkur á degi íslenskrar tungu

Ég man þegar opinber starfsmaður, man hvar hann vann en ekki hvað hann heitir, fór hamförum í hruninu og elti uppi fólk sem gagnrýndi ríkjandi stjórnvöld og talaði „vitlausa“ íslensku. Ég man hvernig ég upplifði þennan eltingarleik hans við fólk sem hafði lítið vald á tungumálinu en samt vald á hugsun sinni og var ósammála honum. Hann niðurlægði fólk. Kannski lærðist mér þá helst að aðgát skal ævinlega höfð í nærveru sálar. Ég man nefnilega að þegar ég var unglingur leiðrétti ég málfar fólks. Sjálfsagt hafði ég einhvern tímann rangt fyrir mér en ég hef alltaf haft góða málkennd, las mikið sem barn og var afar gagnrýnin ef fólk talaði „vitlaust“. Ég er hins vegar guðsblessunarlega hætt að tuldra ofan í hálsmálíð á mér þótt fólk segi „málvillu“. Ég reyni að hlusta á það sem fólk vill segja mér en vinn síðan við að leiðrétta málfar fólks sem biður um það.

Auðvitað er sumt vitlaust og öllum ber saman um það. Þótt við segjum réttilega að fundir geti verið langir segjum við ekki að *hundir séu langir. Samt er eintalan af hundum hundur eins og eintalan af fundum er fundur. Ég tala við þig og það er vitlaust að ætla að tala við *þér. Ég *dettaði ekki og *ráddi ekki heldur. Allt fólk nema börn á máltökualdri og útlendingar segir þetta rétt.

Hins vegar er aragrúi matsatriða sem fólk er ekki á einu máli um. Hvort talar maður um að rústa íbúðina eða íbúðinni? Samkvæmt orðabók er þolfallið réttara og kennarinn minn í háskólanum sagði að fólk undir fimmtugu talað um að rústa einhverju en fólk yfir fimmtugu rústaði eitthvað. Það var fyrir þremur árum þannig að nú hlýtur það að miðast við 53 ára og eldri ...

Í dag er dagur íslenskrar tungu og Jónasar Hallgrímssonar og þá vekst allt svona upp. Ég las stutt viðtal við annan gamlan kennara úr háskólanum sem segist aðhyllast reiðareksstefnuna, að vera ekki of ferkantaður í tungumálinu þannig að fólki sé ekki gert erfitt fyrir að tjá sig þótt það tali ekki 100% mál (hver gerir það svo sem?) heldur þvert á móti hvatt til þess. Tungumálið breytist, og er það ekki hafið yfir vafa að málbreytingar byrji almennt sem málvillur? Ég er samt ekki búin að samþykkja málbreytingarnar um *einhverjar 5 milljónir, *hundruðir þúsunda, að ég *sé ekki skilja eitthvað eða að fólk spái í *einhverju. Mér er enn tamt að tala um að menn tali hvor við annan og að þeir hafi setið hvor sínum megin við borðið en rökréttar „villur“ munu ryðja hinu á brott einn daginn. Ég hlakka enn til sumarsins og mig langar enn í ipad en eftir 40 ár mun ég sennilega tilheyra þeim 10% sem enn hlakka til í nefnifalli og langar í þolfalli og þá telst ég tala rangt mál. Svona er það. Hins vegar á maður að spyrna við fótum og halda áfram að vanda sig. Þótt málbreytingar séu ekki óæskilegar tel ég stökkbreytingar vera það.

Múgsefjun

Ég hef ekkert á móti því að fólk sýni andúð sína á hryðjuverkum með því að breyta um prófílmynd á Facebook. Skárra væri það. Eða þótt það sé með því að sýna frönsku þjóðinni stuðning. Ég er hins vegar of þvergirðingsleg til að stökkva á svona vagna. Hryðjuverkin eru að sjálfsögðu óverjandi, hroðaleg, skelfileg, ógnandi og hafa í för með sér óréttlætanlegt mannfall, skelfingu, vanmátt, uppgjöf að hluta og ótta við framtíðina.

Ógeðslegt.

Og því miður alltof algengt athæfi. Það eru því miður stríð úti um allan heim og hafa verið um langan aldur. Hvað er gert til að uppræta svona vonsku? Kannski róa menn stöðugt að því öllum árum á leiðtogafundum heimsins og vissulega hafa æðstu menn þjóða stigið fram og hvatt menn til að elska friðinn. Ég geri ekki lítið úr því sem hefur verið gert en greinilega er ekki nóg gert úr því að ekki tekst að uppræta þetta.

Ég man enn fyrstu færsluna mína á blogginu fyrir tæpum níu árum. Þá höfðu líka verið framin ódæðisverk og þá ruku líka einhverjir upp og höfðu skoðun og ég held að það hafi verið vegna þess að gjörðin hjó nærri okkur sjálfum. Það er erfitt að hafa stjórn á 8 milljörðum manna, ég skil það, en sýna ekki verkin merkin? Er ekki vandinn sá að voldugir menn berjast um auð og áhrif? Hvaða áhrif hafa vopnaframleiðendur? Hvað veldur því að unglingar fremja svo viðbjóðslegan verknað eins og raunin varð í París?

Ferköntuð á Facebook

Ég fer eftir mörgum reglum á Facebook, einkum mínum eigin. Ein af þeim reglum sem ég brýt sjaldan er að læka ekki textalausar myndir. Ég læka ekki tvisvar sömu myndina, fyrst sem mynd á vegg og svo prófílmynd. Ég læka myndir sem ég er merkt á nema mér þyki þær vondar. Ég á það til að taka merkinguna af þannig að myndir birtist ekki hjá mér. Ég birti sjálf ekki textalausar myndir. Ég svara öllum athugasemdum, annað hvort með læki eða athugasemd.

Hvort ætti maður annars að skrifa Facebook eða facebook? Ég sletti en í ritmáli laga ég tökuorðið að íslenskum rithætti. Ég er bara ekki búin að gera upp við mig hvort mér finnst Facebook vera sérnafn eða ekki. Eða, jú, ég hef náttúrlega F hérna.

Þetta lá mér á hjarta í dag.

Prófarkalestur

Ekki vil ég vanþakka athyglina, ég sem alltaf breiði út faðminn þegar ég sé myndavél án þess að eiga nokkurt erindi í fangið á henni. Ef ég gæti ráðið væri allt fólk vel skrifandi og vel talandi, til vara vildi ég að það léti lesa textana sem það vill/þarf að skrifa. Ástæðan fyrir þessu tuldri mínu í kvöld er sú að í Vísi er nú Wappi Einars hampað og því veitt athygli. Ég kem aðeins við sögu og því er mér öldungis ekki sama um greinina frekar en ritmál yfirleitt.

Greinin er svo skelfilega illa (skrifuð og) yfirlesin að það er grátlegt fyrir manneskju sem hefur lífsviðurværi sitt af ítarlestri, handritalestri, prófarkalestri og yndislestri.

#gráturoggnístrantanna

Er lögreglustjórinn hörkutól? Á lögreglan að vera hörkutól?

Í sjónvarpsfréttum í gær fannst mér lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu, Sigríður Björk Guðjónsdóttir, dálítið lúpuleg. Mér fannst hún biðjast afsökunar á sjálfri sér og kannski fannst mér fortíð hennar í starfi þvælast fyrir. Ég stóð mig að því að hugsa að hún ætti að vera dálítið hnarreistari – hvort sem hún ætti fyrir því eða ekki.

Það er náttúrlega bilun. Í mér.

Í öðru orðinu vill maður að fólk axli ábyrgð, sýni iðrun og biðjist afsökunar á mistökum sínum sem verða alltaf einhver hjá öllum og í hinu orðinu vill maður að opinberar persónur beri höfuðið hátt og láti eins og þær hafi allt valdið.

Ég stend mig að minnsta kosti að þessu.

Ég ræddi þetta aðeins á kaffistofunni í morgun og okkur kom saman um að í öllu falli væru umtalsverðar líkur á að harðar yrði tekið á heimilisofbeldi þegar konur væru orðnar innstu koppar í búri lögreglunnar.

Erum við líka á villigötum þar? Eða getur verið að konur geti auðveldar sett sig í spor fórnarlamba heimilisofbeldis sem eru mun oftar konur en karlar?

Wappið á Karolina Fund

Sérstakt áhugamál mitt. Ég veit að söfnunin næst en hún má sko vel fara yfir 100% því að það auðveldar okkur bara að gera fleiri leiðarlýsingar en þessar fyrstu 25 sem eru í kortunum. Svo hlakka ég líka til að mæta í Toppstöðina annað kvöld og fylgjast með Einari í beinni útsendingu.

Útivist bætir og kætir. Enda er ég alltaf í góðu skapi!