Hvítur, hvítur dagur

Ég var með miklar væntingar til Hvíts, hvíts dags eftir að sjá kynningarstikluna og leikurinn stóð undir þeim en söguþráðurinn ekki. Það var ein óvænt vending í myndinni og hún var samt klisja. Ég er ekki að biðja um neitt últraraunsæi en er ekki dálítið vel í lagt að vera með tvær löggur í galla og eina gallalausa í litlum bæ?

Hins vegar fá löggurnar hrós fyrir allar kleinurnar og öll vínarbrauðin sem voru borin inn á löggustöðina.

Sem betur fer er ég ekki með eins marga lesendur og Jón Viðar sem fékk aldeilis yfir sig gusurnar fyrir að hallmæla myndinni.

1921--2019

Nú er pabbi dáinn eins og allt stefndi í í byrjun ágústmánaðar, 98 ára gamall. Við áttum langa samleið en samt átti hann 44 fyrstu árin sín án mín. Ég er því ekki til frásagnar um þau. Ég hef undanfarið gluggað í gömul bréf, skoðað gamlar myndir og flett einkunnaspjöldum. Hann var greindur maður og verkmaður mikill, fékk góðar einkunnir í því sem hann tók próf í og það þótt hann ynni alla daga þegar hann var nýkominn til borgarinnar úr Holtunum, lærði á kvöldin og smíðaði fyrir viðskiptavini um helgar þegar hann var ekki að leika á harmonikkuna á böllum. Þá var heldur ekkert sjónvarp eða internet til að draga úr starfsgetu en helsti lúxusinn hans var að kaupa sér ljóðabækur, lesa þær og læra uppáhaldsljóðin utan að.

 

Mamma var rúmlega tvítug og pabbi tæplega þrítugur (sjá mynd sem hann mundi reyndar ekki hvort hann var rúmlega tvítugur þegar var tekin eða tæplega þrítugur (enda langt um liðið)) þegar þau tóku saman og ég veit að hjónabandið var á köflum stormasamt. En þau eignuðust fjögur börn og lifðu súrt og sætt í 70 ár. Nú eru þau bæði farin með rúmlega eins og hálfs árs millibili og ég sakna þeirra stundum svo mikið að ég fæ alveg skelfileg grátköst. 

Ég er aldrei komin með símann á eyrað til að hringja og mér finnst það dálítið skrýtið en þegar ég geng um matvörubúðina er ég alltaf að hugsa: Á ég að kaupa lifrarpylsu handa pabba? Eða kremkex? Eða kannski mangó ef það er hæfilega þroskað? Skyldi hann vilja harðfisk? Ó, hraunbitarnir eru ábyggilega búnir.

Síðan pabbi dó hefur ekkert mætt mér nema hlýjan og faðmlög frá öllu fólki í kringum mig. Mér finnst allir skilja að það er sársaukafullt að fylgja foreldrum sínum síðasta spölinn og það ekkert síður þótt þau séu vel við aldur. Framan af ævi hélt ég að ég væri tilfinningadofin og kannski var ég það en núna finnst mér gott að tjá söknuðinn og ég er alveg viss um að mörgu fólki er svipað innan brjósts með sitt fólk. 

Og ég kvíði því líka að verða (gömul og) upp á aðra komin þannig að ég er að hugsa um að hanga á heilsunni eins og hundur á roði, fara vel með mig og njóta lífsins. Í því felst að reyna að vera umburðarlynd og æðrulaus, greiðvikin og gestrisin -- það er markmiðið -- en líka að borða hollt, hreyfa mig, umgangast gott og skemmtilegt fólk, ferðast og lifa í núinu.

---

Pabbi var jarðaður í dag við fallega athöfn í Fossvogskapellu að viðstöddu mörgu fólki sem þótti vænt um hann og okkur börnin hans. Það verður dýrmæt minning til framtíðar en nú loka ég þessum kafla hér. Mér finnst gott að hafa orðað tilfinningar mínar svona opinskátt og það er nýtt fyrir mér.

Læknir eða hjúkka, þar er efinn

Hér vantar tjáknmynd af samfélagsmiðlunum af apanum sem heldur fyrir augun á sér. 

Ég þarf að segja sjálfri mér sögu af staðlaðri kynjamynd. Á fimmtudagskvöldið sat ég of lengi í heita pottinum í Sundhöllinni eftir hjól og hlaup fyrr um kvöldið. Þegar ég var farin upp úr og búin í sturtunni var mér svo ómótt að ég varð að leggjast út af. Aðstæður í Sundhöllinni eru þannig að ekki er annað í boði en gólfið og ég vafði um mig handklæðið og lagðist svo á gólfið. Starfsstúlka bauð mér þrúgusykur og vatnsglas og ég þáði það. Svo var þarna umhyggjusamur gestur sem spurði um blóðþrýsting og eitthvað sem ég velti aldrei fyrir mér þannig að ég fór að velta því fyrir mér og spurði svo: Ertu hjúkka?

Nei, sagði hún brosandi, ég er læknir. 

Hún ráðlagði mér að fá mér salt, bara venjulegt borðsalt, þegar ég kæmi heim. Ég gerði það, sofnaði vært og kenndi mér ekki frekara meins.

Meðvirk á fundi

Ég veit að á Al Anon fundum, fundum fyrir fullorðna aðstandendur alkóhólista, ríkir nafnleynd og að það sem maður verður áskynja á fundunum á maður að skilja eftir þar. Þess vegna segi ég ekki frá neinu öðru en því að eftir einn fund er ég ekki búin að finna neinn sem er í sömu stöðu og ég. Ég tók til máls á fundinum sem ég mætti á og mér var vinsamlega tekið en ég mætti aðallega til að hlusta. Mér finnst óþægilegt þegar fólk talar um guð og æðri mátt sem fólk leggur örlög sín í hendurnar á (ekki bein tilvitnun í neinn, mín túlkun). Mér finnst óþægilegt að hugsa til þess að ég þurfi að breyta mér til að -- hvað? Sætta mig við að Gummi er skíthæll, hvort sem hann drekkur, dópar eða hvorugt, og stelur af mér peningum?

Ég ætla að mæta á fleiri fundi og með eins opinn huga og ég get en mig langar enn að vita hvernig minn 58 ára gamli bróðir sem hefur verið i meira en 20 ár virkur hjá AA getur verið í bataferli en samt svínað á fólki í kringum sig, sínum nánustu og GUÐ má vita hverjum öðrum.

Erpfirska efnahagssvæðið

Ef maður dvelur of lengi nálægt spillingu getur maður orðið samdauna. Eða kannski verður spillingin svo sterk að hún yfirtekur allt og fólk kemst ekki undan oki hennar. Því miður held ég að erpfirska mafían grasseri of víða þar sem fólk fær einhverjar dúsur meðan mokað er undan því alvöruverðmætum.

Ég fór á Héraðið í kvöld og hún var nákvæmlega eins og ég gerði mér vonir um. Kannski er það vafasamt hrós því að auðvitað vill maður láta koma sér á óvart. Og það sem náði því svo sem var útbreiðsla samfélagsmiðla. Ég hefði haldið að kúabændur væru svo ofurseldir mjaltatímum og gjöfum að ekki væri svigrúm til að lyfta sér upp.

Gott að ég get nú látið þann misskilning lönd og leið.

Stjörnumynd og ég mun horfa á hana aftur þegar hún verður sýnd í sjónvarpinu. 

 

 

Bréf Gumma til okkar systkinanna

Í heiminum er margur sótrafturinn og mín fjölskylda slapp ekki eins og ég hef verið að rifja upp síðustu dagana á blogginu. Að sumu leyti er freistandi að loka sársaukann inni og láta Gumma ná þannig yfirhöndinni en af því að ég ætla að vinna í meðvirkni minni með honum og af því að hann mun halda áfram að svíða peninga af fólki held ég áfram að pönkast hér. Hver sem er getur lesið færslurnar og hver sem er getur sleppt því. En ég hef staðreyndir að leiðarljósi.

Gummi fékk peninga lánaða hjá mömmu og pabba. Hann veit það og viðurkennir en ber fyrir sig að skuldin -- sem ekki er viðskiptaskuld eða áhættufjárfesting heldur einfalt lán foreldra til sonar í vandræðum vegna eigin axarskafta -- sé fyrnd. Þegar við systkinin þrjú höfum viljað hitta hann og ræða málin hefur hann skrópað. Hann mætir ekki og svarar ekki tölvupóstum heldur ræður sér lögfræðing. Eldri bróðir okkar hefur hringt í Gumma og fengið fúkyrðin yfir sig. Í augum Gumma erum við vonda fólkið. Auðvitað erum við gölluð en við erum ekki þjófar og við höfum engu logið upp á Gumma.

Í maí var lögmaður Gumma búinn að rissa upp kröfu hans á okkur og pabba en af ýmsum ástæðum varð ekki af seinni fundi okkar þriggja með lögmanninum fyrr en 8. ágúst. Kannski erum við nytsamir sakleysingjar en eftir fundinn með lögmanninum sem Gummi vildi náttúrlega ekki mæta á kom okkur saman um að beygja okkur undir kröfuna og systir mín sem er með umboð frá pabba lagði fjórðungshlut inn á fjárvörslureikning lögmannsins. Síðan vitum við ekkert hvað varð af þeim peningum.

Lífsgæði eru fólgin í mörgum óefnislegum hlutum, svo sem heilsu, ást og vináttu, og þau er ekki hægt að kaupa. En allir sem hafa haft lítið á milli handanna vita að peningar geta aukið lífsgæði, t.d. ef fólk getur unnið styttri vinnudag, leyft sér ferðalög og haft efni á hollari mat. Líf mitt er stútfullt af hamingju þótt þessi ágústmánuður hafi verið heldur armæðulegur vegna andstyggilegheita Gumma og hrakandi heilsu pabba. Einhvern tímann kemur að því að ég læt gott heita en nú ætla ég að birta umboðið sem Gummi skrifaði undir. Ég stroka yfir nafn lögmannsins og nöfn og kennitölur votta að því að Gummi sé sá sem hann segist vera vegna þess að það fólk er ekki aðilar að þessu bloggi og þyrfti að fá að vita af því til að geta svarað fyrir sig. Gummi hefur haft mýmörg tækifæri en forsmáir þau öll.

Ég er góð kona ...

Jebbs. Ég er góð kona. Þetta er setningin sem ég vildi síst sjá í eftirmælum eftir mig að mér genginni. Ef lýsingarorðið góð/ur er valið um manneskju hefur mér alltaf fundist sem ekkert annað hrós gæti gengið um viðkomandi, svo sem skemmtileg, klár, frjó, greiðvikin, bóngóð, hugmyndarík, afgerandi, uppörvandi, vinnusöm, örlát, eftirsótt, athugul, næm, falleg eða þá hvers manns hugljúfi, fór ekki framhjá neinum, alltaf boðin og búin, sameiningartákn, miðpunkturinn eða sú sem allir vildu líkjast.

En ég er samt góð kona og vanda mig við að breyta rétt. Ég er líka eigingjörn kona og vil að fólki líki við mig fyrir að vera gáfuð, fyndin, bóngóð og skynsöm. Og ég er nógu hégómleg til að vilja líta betur út en illa. Ég reyni flesta daga að haga mér af skynsemi til að hámarka líkurnar á góðri heilsu og langlífi. Mér finnst lífið svo skemmtilegt að ég vil halda í það sem lengst og þá auðvitað í sem fyllstu fjöri.

Ég sit mikið hjá pabba á Hrafnistu þessa dagana en hann er of máttfarinn til að spjalla mikið þannig að við erum bara saman, hugsum hvort sitt og stundum tala ég fyrir okkur bæði. Ég legg honum samt ekki orð í munn heldur tala ég á við tvo. En minna en venjulega samt. Mér finnst ég vera að gera rétt fyrir hann en líka mig vegna þess að þótt hann viti ekki af mér nema endrum og eins held ég að nærveran skipti máli.

Þegar hann byrjaði að afþakka næringu 1. ágúst hafði ég komið til hans 140 daga af þeim 210 sem liðnir voru af árinu. Já, ég er góð kona og eigingjörn því að þegar hann fer vil ég að hann hafi sem mestan kærleika í farteskinu. Hann er ekki viss um að hitta mömmu í græna landinu og í honum er ferðakvíði. Sem betur fer erum við þrjú systkinin samstiga í því að vilja gera honum dvölina sem þægilegasta.

En ég kom sem sagt á fyrri helmingi ársins til pabba tvo daga af hverjum þremur. Hrafnista er í Laugarásnum og ég bý í hverfi 105 þannig að heimatökin voru í sjálfu sér hæg en það var samt stundum aggalítið snúið að láta það ganga upp á annasömustu dögunum. En honum þykir varið í að maður komi og þá getur maður gert það. Þetta heitir fjölskylduábyrgð. Og minnugri karl er líka vandfundinn. Hann þylur upp heilu ljóðabálkana, bæði eftir gömlu skáldin og ljóð sem hann sjálfur orti í denn og mamma hans og pabbi. Það sem hann hefur lært man hann.

Við spilum líka. Ef við erum fjögur saman eins og við höfum reynt á sunnudögum spilum við vist. Þar er pabbi á heimavelli. Ef hægt er að fella í hálfri fellir hann í hálfri. En þar fyrir utan spilum við ólsen ólsen, sjöu, kasínu og rommí. Og hann vinnur endalausa glæsta sigra því að glúrnari spilamaður er vandfundinn.

Við pabbi erum gott fólk eins og flest fólk er.

Hver er ég?

Ég er á nokkurra daga tilfinningaferðalagi með sjálfri mér. Ég held að það sem ég er að ganga í gegnum sé sammannlegt og þess vegna tjái ég mig hér í von um samferðafólk en skrifa ekki í pappírsdagbókina sem ég held líka. Þar eru enn meiri einkamál.

Ég er ofsalega venjuleg manneskja sem er nú búin að komast að því, loksins segja sumir, að bróðirinn sem er fjórum árum eldri er ekki sá sem ég hélt hann vera. Og nú horfi ég inn á við og spyr mig: Hvernig gat þetta gerst og hvernig gat ég verið svona andvaralaus?

Ég ætla ekki að tíunda allt það brogaða sem ég man eftir úr æsku. Öllum er heimilt að hlaupa á sig, gera mistök, vera ósanngjarnir stundum, ljúga smá, fegra sig, slæpast, koma sér undan en ég held að flestir þekki mörkin, viti hvenær er orðið of mikið, kunni að biðjast afsökunar og sjá að sér. Ég get fyrirgefið sjálfri mér mína galla sem ég veit um suma en ekki alla því að margt fólk er feimið við að gagnrýna aðra. Ég veit að ég er smámunasöm, aðfinnslusöm, gagnrýnin, kröfuhörð og óforbetranlegur draslari. Í vinnunni tekst mér ekki að gera huggulegt á skrifstofunni minni því að pappírar hrúgast upp, ég legg skó frá mér í hilluna, ég er með blóm í vítamínglasi og kaffiblett stundum á sama staðnum allan daginn. Heima geta skórnir verið á baðgólfinu heila helgi án þess að ég gefi þeim almennilega gaum. Í frystinum ægir öllu saman og stundum opna ég box úr frysti sem ég man ekkert hvað er í. En ég er algjör jarðýta í vinnu og leik mér að því að gera tvennt í einu. Mamma kallaði mig mörg síðustu árin sín múltítösku. Hvað er það? Ég sagði henni einu sinni frá ensku sögninni „multitask“, að gera margt í einu, og hún sneri því upp í nafnorð um mig, mundi stundum vitlaust sinn eigin skáldskap og kallaði mig múltíbuddu (sem er auðvitað ekki eins flatterandi). Hún rifjaði oft upp einhver jólin þegar ég bjó heima og var að skrifa efnisrík jólakort meðan ég talaði við hana og hlustaði eftir einhverju sem var sagt í útvarpinu. Henni fannst ég alltaf geta gert margt í einu en svo ég skauti ekki framhjá göllunum sem ég nefndi framar þarf ég kannski að læra á slaka á gagnvart hóflegu slugsi og tímasóun.

Ég hélt lengi vel að ég væri það sem ég kallaði tilfinningalega grunn. Ég er dul og læt oft lítið uppi um sjálfa mig en ég er ekki tilfinningalaus. Ég á auðvelt með að taka hrósi og ég á líka auðvelt með að hrósa öðrum. Ég er extróvert og er yfirleitt öll útvortis í góðra vina hópi þótt ég eigi það til að finnast gott að halda mig til hlés og fylgjast með. Ég held að ég sé allt annað en vanaföst en kannski er ég ekkert nema rútína og algjörlega blind á það sjálf. Sóun er algjört eitur í mínum beinum sem er í sjálfu sér kostur en ég get verið fullöfgakennd í því efni. Og ég er ALLTOF gefin fyrir mat og sætindi en sem betur líka fyrir að hreyfa mig.

Við erum öll alls konar og nú er ég farin í þetta innra ferðalag vegna þess að ég horfðist loks í augu við það að ég á bróður sem lætur stjórnast svo af peningum að hann skeytir hvorki um skömm né heiður og allra síst sannleikann. Hann situr uppi með sjálfan sig en ég er sátt við sjálfa mig, galla mína og kosti því að ég veit að ég er heiðarleg og brýt hvorki né bramla líf fólks í kringum mig. Ef einhver annar veit betur vildi ég svo innilega frétta af því vegna þess að í þessu ferli er ég að reyna að  bæta mig.

Minn fyrrverandi bróðir

Ég held áfram að rekja úr mér garnirnar og hreinsa út úr sálartetrinu.

Nú sit ég á laugardagskvöldi yfir pabba mínum 98 ára og sofandi á Hrafnistu. Ég get ekki vakað yfir honum hverja stund en við Kolbrún og Trausti, systkini mín tvö, skiptumst á um að dekka sem flesta dagtíma svo hann viti af okkur þegar hann rumskar.

Í veikindum hans hafa vaknað upp alls konar hugsanir og minningar og sumt alveg glænýtt. Ég er t.d. nýbúin að átta mig á að pabba hefur verið mikið í mun að fólk deili ekki. Stundum hefur hann tekið rangar ákvarðanir, eins og t.d. með því að þinglýsa ekki skuld bróður míns, Gumma, við hann. Það hefur ekki komið í veg fyrir deilur eða illindi. Okkur datt aldrei annað í hug en að hann gengist við skuld sinni og greiddi hana þegar hann kæmist í færi til þess. Annað hefur aldeilis komið á daginn. Eftir að mamma dó í fyrra réð hann sér lögmann til þess að ganga hart að pabba og fyrir rúmri viku sáum við það svart á hvítu þegar hann lét lögmanninn senda okkur kröfu um arf þar sem hann hótar pabba sviptingu fjárræðis.

Mér liggur margt á hjarta og mun á næstu dögum létta af því ýmsum sögum og tilfinningum sem tengjast þeim. Ég legg mikið upp úr staðreyndunum og mun leggja mig í framkróka við að hafa rétt eftir. Ég veit að í heiminum er margur sótrafturinn og ekki sjálfgefið að mín fjölskylda slyppi en við lesendur vil ég segja að fjölskyldan er mikils virði en alls ekki hægt að ganga að vísu að sé öll vönduð. Fjármál sundra öllum ósköpunum og þótt allt virðist leika í lyndi er skynsamlegt að hafa allt skriflegt, vottað og -- ef nauðsyn krefur -- þinglýst.  

Hverjum hjálpar AA?

Í vikunni opnaði ég mig með það gagnvart hinum stóra heimi að í fjölskyldunni væri vandamál. Á langri ævi er eðlilegt að lenda í áföllum og árekstrum, stórum og smáum. Manni þarf ekki að líka við allt fólk og ekki þarf öllu fólki að líka við mann. En við förum að lögum, virðum óskráðar reglur samfélagsins, við erum siðleg og við komum vel fram við fólk. Á öllu þessu er auðvitað misbrestur og stundum varðar hann við lög og fólk er svipt frelsi sínu.

Ég veit ekki til þess að við í fjölskyldunni höfum gert neitt sem gæti kostað okkur frelsissviptingu. Allt þetta stóra og nú til langs tíma íþyngjandi mál með bróður minn varðar í sjálfu sér eingöngu peninga og hvernig hann hefur sölsað undir sig fjármuni foreldra okkar og gengið á lagið gagnvart nytsama sakleysingjanum mér, en bara til ársins 2008. Hann skuldar mér sem sagt 7 milljónir króna á verðlagi ársins 2008. Hann veit það, hann viðurkennir það en kallar skuldina fyrnda. Ég var ekki í áhætturekstri, ekki frekar en mamma og pabbi, og ég ætlaði aldrei að gefa honum sem samsvaraði tveggja ára vinnu. En hann ákveður, og hefur lærðan lögmann í liði með sér, lögmann sem sérhæfir sig í dánarbúum, að skuldin við mig sé fyrnd. Ég á það skriflegt frá lögmanninum. Ég er ítrekað búin að skora á Gumma að greiða skuldina en hann mætir kröfunni með þögninni einni. Ég geri ráð fyrir að það sé ráð frá lögmanninum sem hefur svarað mér með þjósti.

Ég veit að margir töpuðu fjárhæðum í hruninu og um leið framfærslu, húsnæði og gleðinni þannig að það er ekki hægt að segja að peningar séu bara peningar. Peningar eru hreyfiafl og færa fólki ákveðin gæði. Og þótt ég hafi ekki þurft að fórna lífshamingju minni út af þessum peningum gaf ég honum þá aldrei og nú á hann peninga til að endurgreiða mér.

Ég á ofsalega margt ósagt í þessum efnum en í fyrrakvöld dreif ég mig á kynningarfund fyrir fullorðna aðstandendur alkóhólista. Ég fór frekar tilbúin að heyra eitthvað nýtt og gagnlegt en varð fyrir vonbrigðum, fannst kynningin vera meira eins og áróður fyrir félagsskapnum, en ég ætla að gefa Al Anon sénsana sex sem talað var um og mæta á ólíka staði og á ólíkum tímum þar sem er ólík samsetning fólks. Margir hafa sagt mér frá uppáhaldstímunum sínum og margir hafa líka talað um AA og Al Anon sem trúboð og húmbúkk. Ég ætla að meta sjálf.

En ég er með spurningu sem hefur ásótt mig síðan í gær: Hvernig stendur á því að maður sem hefur verið í 20+ ár í bataferli hjá AA, bróðir minn, svindlar á foreldrum sínum og systur sinni, vanrækir gamlan föður sinn á Hrafnistu algjörlega þótt hann sé nálægur landfræðilega, þ.e. býr ekki í útlöndum heldur hefur mýmörg tækifæri til að heimsækja hann, hunsar systkini sín og treystir sér ekki til að mæta í boð hjá dóttur sinni vegna þess að hann gæti þurft að tala við einhvern sem hann hefur komið illa fram við? Kannski er hann siðblindur, kannski er hann bara gráðugur, kannski er hann á hugbreytandi efnum, ég veit bara að í mínum augum er hann sótraftur og hann hefur stundað fundi hjá AA. Eiga þeir ekki að hjálpa svona manni meira?