Jósafat Arngrímsson - hver?

Jú, nú er komin í spilara RÚV fjögurra þátta sería um athafnamanninn Jósafat Arngrímsson (1933-2008) sem reis og féll en virtist alltaf geta vafið ráðamönnum um fingur sér.

Ég á eftir að hlusta á fjórða þáttinn en þeir byrja í línulegri dagskrá á Rás 1 kl. 10:15 á morgun. Ég hef staðið á öndinni við að hlusta og ein hugsunin er: Mikið er GRÁTLEGT að Vilmundur Gylfason skyldi ekki verða nema 34 ára.

Hlustið endilega á þessa mögnuðu úttekt.

Til höfuðs leigubílstjórum?

Ég fylgdist með umræðu á Alþingi í vikunni um leigubílaakstur. Frá mínum bæjardyrum séð var þar málþóf á ferðinni, svo mikið var um endurtekið efni, spurninga spurt og ekki hlustað á svörin. Ég veit ekki hvað er sannast og best en ég er alltaf til í að skoða nýjungar.

Svo varð mér litið inn á fréttamiðil og las frétt um að 20-30 leigubílar hafi hringsólað um Alþingishúsið meðan á umræðunni stóð.

Einn þingmaðurinn fullyrti að Uber myndi fylgja skortur á öryggi, m.a. fyrir fatlaða.

Ég hef aðeins einu sinni tekið Uber þannig að ég er ekki sú reynslumesta, en getur verið að menn séu að æsa sig að óþörfu? 

Svo las ég þráð á Facebook þar sem kona nokkur segir föður sinn hafa verið leigubílstjóra og ævinlega undrast einokunina.

Ég þekki ekki þessa Þóru en ég tek undir með hennar sjónarmiðum og trúi því sem hún deilir með lesendum af reynslu sinni. Þráðurinn sem hún skrifar athugasemdir sínar við er opinn öllum þannig að ég voga mér að birta skjáskotin með nafni.

Ég hef ekki tekið leigubíl í háa herrans tíð en man eftir að hafa sagt á fundi með leiðsögumönnum, sem sumir hverjir eru líka leigubílstjórar, að gjaldið fyrir farið væri mikið að borga og lítið að fá. Bíll úr miðbænum upp í efri byggðir skilst mér að kosti auðveldlega 10.000-kall sem flestum finnst væntanlega blóðugt að borga en sá sem tekur túrinn er kannski búinn að bíða launalaus í klukkutíma eftir túrnum.

En hvar kemur fram að þjónustan við blinda og hreyfihamlaða muni minnka ef fleiri leigubílstjórum verður hleypt inn á markaðinn? Ætti ekki frekar samkeppnin að aukast eða fleiri bílar að vera á ferðinni þegar eftirspurnin er mest, t.d. um helgarnætur?

En ég trúi á breytingar og ekki of mikla vanafestu.

Banamein: samviskubit

Ég segi mér það ekki til hróss en ég er hroðalega samviskusöm. Samviskusemi finnst mér vissulega kostur en öllu er hægt að ofgera. Samviskusemin fór langleiðina með að keyra mig út af sporinu í fyrri vinnu þannig að ég sagði loksins upp. Ég er núna í vinnu sem er líka skemmtileg og krefjandi en mér tekst að mestu að sneiða hjá því að ætla að gleypa allan heiminn.

Hins vegar býr yndislegur köttur í næsta húsi sem vill endilega vera sem mest hjá mér. Ég þarf að beita mig hörðu til að loka hann úti og það er harðbannað að gefa honum að borða þannig að ég kvelst við það að snúa mér undan þegar trýnið á honum er fast við svalahurðina og ef hann skyldi sleppa inn er ég með samviskubit yfir að hafa hleypt honum inn.

Samviska drepur og passið ykkur bara á henni!

Ninja-barnið

Vá, hvað besta evrópska gamanmyndin 2021 skv. evrópsku kvikmyndaverðlaunahátíðinni er frábær. Ég er oft hrifin af norrænum myndum, m.a. út af tungumálinu og menningunni, en stóri bónusinn er alltaf hinn stórkostlegi leikur og allt það fólk sem ég þekki ekki úr öðrum myndum.

Aðalpersónan hér, sú sem kemst óforvarandis að því að hún er gengin sex og hálfan mánuð með óvelkomið barn, er leikin af stakri snilld og teiknipersónurnar (sem hún teiknar) blandast söguþræðinum á þann hátt sem er mér að skapi.

Sorgarþríhyrningurinn (Triangle of Sadness)

Í gærkvöldi var sýnt frá verðlaunaafhendingu evrópsku kvikmyndaverðlaunanna á RÚV. Sjónvarpið var opið og um leið og Hugleikur Dagsson og Ilmur Kristjánsdóttir byrjuðu að kynna dagskrána var ég kolfallin. Fyrir einhverja hendingu sá ég líka í vikunni bíómyndina sem fékk öll helstu verðlaunin í gær þannig að ég tengdi við ýmsar persónur sem birtust á skjánum. Annars er ég frekar löt að fara í bíó.

En hér liggur mér tvennt á hjarta. Annars vegar verð ég að lýsa yfir ómældri aðdáun á húmor Hugleiks og Ilmar enda féllu brandarar þeirra í frjóan jarðveg. Kannski heyrist salarhlátur betur í Hörpu en í Háskólabíói en ég held að þau hafi að mestu leyti slegið í gegn. Þau minntu mig á - sjálfa mig þegar ég er í mesta stuðinu sem leiðsögumaður og marga aðra leiðsögumenn sem ég hef heyrt segja ferðamönnum frá. Það er heldur ekki að ósekju sem margir leikarar verða leiðsögumenn.

Hins vegar las ég líka um annan sorgarþríhyrning í vikunni, bókina Þegar fennir í sporin. Ég vil bara segja að hún kom mér töluvert á óvart og hef ég þó lesið góðan slatta af bókum um dagana.

ALMA - raunverulegir eigendur

Mér er sagt að þessi (sjá fyrra skjáskot) séu eigendur að leigufélaginu sem hækkar umyrðalaust leigu úr 250.000 kr. í 325.000 kr. á mánuði. Látum liggja á milli hluta hver markhópurinn er og sömuleiðis kveinstafi framkvæmdastjórans yfir Covid-tengdum þrengingum. Horfum snöggvast bara á hækkunina í prósentum. 30%.

Mér er sem ég sæi Halldór Benjamín Þorbergsson taka kröfum verkalýðshreyfingarinnar fagnandi ef þær væru upp á 30%.

Raunverulega eigendur ÖLMU má sjá í fyrirtækjaskrá, systkinin 

Guðnýju Eddu Gísladóttur

Eggert Árna Gíslason

Halldór Pál Gíslason

Mér skilst að þau séu systkini og Facebook sagði mér í gærkvöldi að þau ættu nokkur matvælafyrirtæki, þar á meðal Ali (hamborgarhryggir) og Freyju (sælgæti).

Nú væri vel þegið að fá það leiðrétt ef einhver hefur farið fram úr sér, en meðan þessi fyrirtæki liggja undir grun mun ég ekki versla við þau. Leiðinlegt að það skuli líka bitna á starfsfólkinu en óbragðið er slíkt að ég hef ekki lyst á uppáhaldsnamminu mínu í bráð.

 

Gísli Marteinn og Ilmur

Ég las alla fundarstjórnarumræðuna sem spratt af orðum eins þingmanns um orð gests í Viku Gísla Marteins, sem sagt þegar Ilmur sagðist ánægð með að fá að leika hinn vonda forstjóra Útlendingastofnunar.

Ég horfði á þennan þátt af Gísla Marteini og tók ekkert eftir þessum orðum Ilmar, ekki eftir á að minnsta kosti. Kannski fannst mér bara viðeigandi að líkja embætti forstjóra Útlendingastofnunar við embætti hins illa.

Ég var í fjölmiðlanámi einn vetur og aðaláherslan var á að vissar stéttir væru útsettari fyrir athygli, umfjöllun og gagnrýni en aðrar. Í þeim hópi eru opinberar persónur, eins og stjórnmálamenn, áhrifavaldar, forstjórar, bankastjórar, knattspyrnumenn, leikarar - já, þið vitið, fólk í áhrifastöðum, fólk sem hefur völd, fólk sem getur breytt lífum okkar hinna. Forstjóri Útlendingastofnunar er í senn opinber persóna og venjuleg persóna, svona eins og forstjóri Sjúkratrygginga Íslands sem sagði starfi sínu lausu vegna þess að hún telur sér ekki takast að fjármagna starfsemina og forstjóri Bankasýslunnar sem mætir á opinn fund stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar og svarar nefndarmönnum fullum hálsi.

Fólk sem tekur sér þannig stöðu má búast við umfjöllun um sig og sínar ákvarðanir. Í smærri stíl mætti ég eiga von á umræðu og gagnrýni frá lesendum þessarar síðu og í hruninu fékk ég reyndar vænan skammt af fúkyrðum og dónaskap en því miður frá (sumum) nafnlausum lesendum. Ég gat því ekki farið í neinar rökræður vegna þess að einhverjir kallakallar, eins og þeir komu mér fyrir sjónir, komu inn á síðuna mína til að segja: Þú öfundar bara Bjarna Ármanns og hann má alveg græða peninga.

Nýr vefur RÚV

Ég er af línulegu kynslóðinni (óháð aldri í þessu tilfelli) og vil horfa á sjónvarp og hlusta á útvarp, ekki síst fréttir og fréttatengt efni. Nú skilst mér af fjölmiðlanördasíðu á Facebook að breytingin sem var gerð á vef RÚV á fimmtudaginn snúist um að gera skriflegar fréttir aðgengilegri í snjalltækjum. 

Mér finnst ofsalega skrýtið að þetta hafi ekki verið kynnt á RÚV með einu aukateknu orði. Ég nota vefinn til að varpa sjónvarpsdagskránni upp á sjónvarpsskjá og allt í einu greip ég bara í stillimynd þegar ég ætlaði að skoða dagskrána. Smellunum sem ég þarf að fara í gegnum núna á minni vegferð hefur fjölgað og mér finnst nýja leiðin óskilvirkari en sú sem var fyrir. Ég mun auðvitað aðlagast þessu, aðlögunarhæfnin er ómæld, en ég er ekki ánægð með þetta aukna flækjustig sem RÚV hafði ekki einu sinni fyrir því að kynna fyrir mér. Og það er skylduáskrift.

Fullveldisdagskrá VHS

Ég hef engan hitt í dag sem horfði á fullveldisdagskrá VHS í gærkvöldi. Mér skilst að VHS-hópurinn sé í grunninn spunahópur og kannski unnu þau þáttinn í einni töku og voru lítið búin að undirbúa framvinduna. Það er a.m.k. eina rökrétta skýringin á þessu sundurleita, sundurlausa sundurgerðarefni sem áhorfendum var boðið upp á. Það alalalbesta í þættinum var viðvera Gunnars Þórs Jónssonar sagnfræðings.

Ég á ekki von á að fólk horfi á þetta eftir á þannig að ég skal nú reifa þáttinn í örfáum orðum. Þau fjögur sem skipa hópinn voru í setti og á einum veggnum var hurð sem átti að opnast út í Kaupmannahöfn. Svo fóru þau inn og út um þessar dyr og voru þá ýmist í dönskumælandi umhverfi eða aftur í setti. Hugmyndin skilst mér að hafi verið að rifja upp í spunaformi hvernig við sögðum skilið við Danmörku fyrir 124 árum.

Mér fannst þau ófyndin og svo sjálfhverf og sjálfsupptekin að ég á ekki til frekari orð til að lýsa þessu. Jú, eitt enn, ef ég frétti af einni ungri manneskju sem hafði gaman af þessu mun ég óska eftir rökstuðningi.

Fótbolti í tvíriti

Ég er svo miðaldra að ég horfi á línulega dagskrá. Mér er samt almennt alveg sama þótt kvöldin séu sum undirlögð af efni sem ég hef ekki áhuga á. Þar í flokki er ýmislegt almennt efni en líka söfnunarþættir, söngvakeppnir og fótbolti. En mér blöskrar að hafa Katar-keppnina á bæði RÚV og RÚV2 eftir alla umræðuna sem hefur verið um þessa keppni.

Ég er á móti mannréttindabrotum. Obbi mannkyns er það. En við erum líka hræsnarar og meðan það truflar ekki okkar líf æpum við ekki hærra en á lyklaborðið. Flest fólk getur væntanlega tekið undir það. En að RÚV skuli ekki sjá sóma sinn núna í því að halda þessari fótboltakeppni aðeins meira frá áhugalausum er yfirgengilega undarlegt.

Mér finnst gott að hafa sjónvarpið lágt stillt þótt ég horfi ekki endilega á hvert myndbrot en nú stillti ég Alþingisrásina dálítið hátt ... og sat uppi með massífa fjárlagafrumvarpsumræðu. 

Hún á afmæli ...

Nú get ég ekki stillt mig lengur þótt ég viti að ég sé að ganga beint í gildruna um mátt auglýsinga. Atlantsolíuauglýsingin sem Saga Garðars syngur alla daga nú um stundir - og oft á dag í mínu útvarpi - pirrar mig ósegjanlega. Í fyrsta lagi á enginn afmæli dag eftir dag. Það er samt hégómi. Í öðru lagi - og sýnu verra - er að fyrirtækið sem ég skipti við (sjaldan af því að ég keyri lítið) eyðir peningum alla daga í auglýsingar sem hafa ekkert upplýsingagildi. Svörtudagaauglýsingarnar hafa ekki pirrað mig, ekki vitund, enda er líftími þeirra skammur og sumar eru upplýsandi. Nei, bensín og bensín er samanburðarhæf vara, ólíkt t.d. mat, fatnaði og afþreyingu, og það eina sem skiptir bensínkaupendur máli er verð og aðgengi. 

Ef Saga Garðars væri með uppistand einhvers staðar núna myndi ég sniðganga það. Það er uppskeran hennar gagnvart mér vegna þess að þessar auglýsingar eru persónulegar og hún hefur sannarlega stjórnað ferðinni þótt hún ráði sjálfsagt ekki auglýsingatíðninni.

Nú er ég búin að gera eins og bolurinn í markaðsfræðinni, tala seljandann upp með umræðunni þótt ég sé neikvæð. Huggunin er að lesendur eru hér fáir.  

Berglind hjá bókara

Ég hitti bókara í dag og varð mikils vísari. 

Virtus er með reiknivél þar sem maður getur prófað ýmislegt.

Á vef BHM er líka reiknivél þar sem maður getur notað alls kyns forsendur.

Sjálfstæður atvinnurekandi (les: verktaki) borgar 6,35% af laununum sínum í tryggingagjald.

Hann þarf að gera ráð fyrir 4% gjaldi í lífeyrissjóð sem launþegi og 8% sem launagreiðandi (sinn eigin).

Og skatturinn er nálægt 40%.

Ef maður er leiðsögumaður þarf maður eiginlega að kaupa sér tryggingu vegna þess að ef maður lendir í slysi er maður ekki tryggður nema maður hafi keypt sér tryggingu fyrir sig sem launþega. Ég hef ekki skoðað hvað hún kostar eða hvað ég þyrfti að draga af framlegðinni til að mæta því.

Þegar allt er tekið saman fær verktakinn u.þ.b. 45% af reikningnum í eigin vasa. Og er launalaus í veikindum og sumarfríi.

Og rúsínan í mínum pylsuenda er að ég gáði hjá Skattinum hvort ég væri komin á virðisaukaskattsskrá. Já, ég er það - en sem ferðaskipuleggjandi. Ferðaskipuleggjandi! Aðal! Ekkert getur Skatturinn gert rétt. Ég svaraði spurningunni um hvað ég gerði sem verktaki og ég sagðist vera prófarkalesari, hljóðbókalesari og leiðsögumaður. Alls ekki ferðaskipuleggjandi. Og ég hef sem leiðsögumaður ekki einu sinni þegið svo mikið sem krónu í laun á árinu sem verktaki, heldur bara verið launþegi þótt það eigi sjálfsagt eftir að breytast. 

Að leka eða ekki að leka

Ef ég væri í pólitík og hefði haft umdeilda skýrslu undir höndum myndi ég ekki leka henni í fjölmiðla NEMA ÉG VILDI AÐ UMRÆÐAN SNERIST FYRST OG FREMST UM LEKANN. Ef fleiri eru á þessu máli er augljóst hver hefur hag af því að leka skýrslum.

Ekki nema 1,4 milljónir

Atriðið þegar forstjóri Bankasýslunnar opnar í fimmtungsgátt verður ekki hægt að setja betur á svið en hann gerði sjálfur.

Lofað gagnsæi Bankasýslunnar felur greinilega ekki í sér upplýsingagjöf, heldur að horfa í gegnum litlu gáttina.

Enginn hefði getað skáldað þessa atburðarás upp.

En enginn hefur heldur sagt mér fyrr en ég fletti því upp að forstjóri Bankasýslunnar er með 1.400.000 kr. í mánaðarlaun. Eins og rektorar, skólameistarar og sýslumenn. 

Félagið EAB

Um daginn sat ég á spjalli við kunningjakonu í heita pottinum í Nauthólsvík og hún sagðist vera í félaginu EAB sem fundaði aldrei, hefði engin félagsgjöld og gæfi aldrei út ársskýrslur. Skammstöfunin EAB reyndist standa fyrir Eyðum arfi barnanna. 

Þessi kona er núna rúmlega sextug, ánægð í vinnu, í ástríku hjónabandi og á uppkomin börn. Hún ætlar að hætta að vinna löngu fyrir 67 ára aldurinn og nota þriðja æviskeiðið, sem ég held að megi kalla lífsgjöf þeirra sem ekki falla frá of snemma, til að ferðast og njóta lífsins með eiginmanninum sem líka verður þá hættur að vinna. Reyndar er hann núna leiðsögumaður og getur unnið suma mánuði ef hann vill, sleppt úr ári og komið aftur eða bara hvað sem er.

Mér datt þetta í hug þegar ég las gott viðtal við Tryggva Pálsson um þriðja æviskeiðið. Fólk lifir núna að meðaltali lengur og börn þeirra sem verða 100 ára eru þá sjálf orðin rígfullorðin þegar foreldrarnir falla frá. 

Nú er stemning með því að skapa minningar frekar en að eignast endalausa hluti. Ég er hlynnt því að við lifum lífinu meðan það endist og er einmitt sjálf farin að minnka við mig vinnu.

Orkestret á RÚV

Ég hámhorfði um helgina á Hljómsveitina (Sinfóníuhljómsveitina) sem er sýnd í línulegri dagskrá á þriðjudagskvöldum en 10 þátta serían er líka komin eins og hún leggur sig í spilarann.

Ég er hvorki með Netflix né Viaplay og þaðan af síður Stöð 2 enda hef ég oftast ekki undan að horfa á áhugaverða þætti og myndir á RÚV. Og allamalla, hvað Hljómsveitin var skemmtileg þáttaröð. Sumt er vissulega dálítið ótrúverðugt hjá fullorðnu fólki en ekkert í líkingu við Trúðinn (Klovn, sem ég hlæ eiginlega aldrei að svo það komi líka fram).

Aðalpersónan Jeppe er marglaga. Hann vill gera öllum til hæfis og gerir þess vegna engum til hæfis. Hann er hinn fullkomni eiginmaður og faðir í fyrsta lagi en konan hans ekki hin fullkomna eiginkona. Í vinnu er hann stimamýktin uppmáluð og á erfitt með að taka skýra afstöðu og skera úr um mál. En svo breytist það ...

Aðalpersónan Bo er sturlað skemmtilegur. Hann er uppstökkur og dálítið sér á báti en svakalega góður klarinettuleikari. En hvað finnst hinum í hljómsveitinni um hann? Hvernig er að skara fram úr?

Og allt hitt fólkið var svo skemmtilegar týpur líka. 

Danir og danskt sjónvarpsefni rokkar. Kannski ég fái mér á endanum Viaplay enda heyrði ég líka um helgina vel látið af Badehotellet.

Ég man árið 2004

Árið 2004 var bönkunum hleypt út á íbúðalánamarkaðinn. Bankar eru á markaði og þeirra heilaga skylda er að hámarka arð fyrir eigendur sína. Eigendur hætta, a.m.k. að nafninu til, eigin fé og gera þannig mikla ávöxtunarkröfu. Svona skil ég stöðuna.

Eins og ég man atburðarásina 2004 fengu bankarnir síðan hagstæð lán hjá Íbúðalánasjóði og lántakendur hjá bönkunum fengu hagstæðari lán en Íbúðalánasjóður bauð upp á á þeim tíma þannig að allt í einu sat Íbúðalánasjóður uppi með mikið af atvinnulausu fé sem hann gat sem sagt ekki ávaxtað á eðlilegan hátt.

Árið 2004 giskaði ég á að illa færi.

Árið 2022 kemur það á daginn.

Ég er að horfa á Silfur Egils. Sigríður Hagalín var að enda við að spyrja fulltrúa Framsóknarflokksins hvort Framsóknarflokkurinn hefði tilhneigingu til að lofa upp í ermina á sér.

Hún skilur málið eins og ég.

En ég er með aukaspurningu sem ég er ekki búin að finna svarið við: Ef við, almenningur, töpum upp til hópa - hver græðir?

Ferðafélag Íslands

Ég var búin að kaupa leikhúsmiða fyrir gærkvöldið, annars hefði ég mætt á félagsfund í Ferðafélagi Íslands. Ég hef skýrar skoðanir á ofbeldi en þekki ekki til í stjórn félagsins og get bara gert upp við mig hver mér finnst trúverðug(ur) af umtalinu. Þess vegna hefði verið gott að komast á fundinn en vonandi kemst ég á aðalfundinn í mars. Ég er alltént ekki búin að segja mig úr félaginu.

Þótt ég sé ekki innan búðar í FÍ ætla ég að viðra þá skoðun að þegar fólk vill ekki ræða málin hefur það sennilega eitthvað að fela. Og ef það er rétt sem flogið hefur fyrir, að framkvæmdastjórinn sé með 2 milljónir í mánaðarlaun, finnst mér þurfa að rökstyðja þá upphæð. Mér finnst einhvern veginn eins og hann hafi slegið sér á brjóst fyrir að leiða fimm snemmmorgunsgöngur í maí ókeypis. En kannski misminnir mig. 

Kvennaverkfallsdagurinn

24. október er árviss merkisdagur. Í morgun sat ég fyrri hluta ráðstefnu hjá BHM (hin dýrlega aukaafurð sveigjanlegs vinnutíma, þ.e. að geta mætt) þar sem m.a. var sýnt með útreikningum að ef x velur sér hart starf (lögfræði/verkfræði/viðskiptafræði) mun x líklega hafa 138 milljónum meiri ævitekjur en x sem velur sér mjúkt starf (umönnunarstörf/kennslu). Í útreikningunum voru störf borin saman og í raun hefði mátt sleppa kynjabreytunni. Það er löngu vitað að störf við að gæta peninga (og í sumum tilfellum illa) eru langtum verðmeiri en störf við að gæta fólks, gera við fólk og mennta fólk, þ.m.t. einstaklingana sem enda í hörðu störfunum.

Við eigum enn langt í land. Það er staðreynd.

En á þessum tímamótum var ákveðið að vígja nýjan vef um Rauðsokkahreyfinguna og aðeins vegna harðfengis míns fann ég núna slóðina. Vefurinn er vistaður hjá Kvennasögusafninu en enginn miðill sem ég fletti í leit minni sagði frá slóðinni eða neinum hagnýtum upplýsingum.

Þið þakkið mér bara við tækifæri. 

Afmæli þjóðaratkvæðagreiðslunnar um stjórnarskrá

Ég kom við á Austurvelli áðan til að halda upp á 10 ára afmæli þjóðaratkvæðagreiðslunnar um stjórnarskrá, fékk mér kökusneið og kaffi og stakk þúsundkalli í bauk. Meðan ég staldraði við átti ég gott spjall við þrjá aðra afmælisgesti.

En ég ætla að minnast þessa dags fyrir annað í prívatlífi mínu. Ég sendi nefnilega Skattinum beiðni um virðisaukaskattsnúmer og reikna nú með að þurfa að bíða í minnst þrjár vikur eftir svari og ég óttast líka að svarið verði fyrsta kastið: Þetta vantar ...

Ég vil alls ekki fá þetta númer en mér er nauðugur sá kostur ef ég vil halda áfram að prófarkalesa skýrslur sem ég er fær í og hef óskaplega gaman af. Eins og staðan er hentar öllum betur, þ.m.t. mér, að ég vinni fyrir ýmsa frekar en að vera í föstu 100% starfi hjá einum aðila - eins og ég gerði þó í 19 ár.

20. október 2022 verður sem sé afmælisdagur þessa dramatíska skrefs míns.