Að lifa af leiðindin

Mér finnst beinlínis óþægilega mikil áhersla á afþreyingu í umræðunni, ekki endilega í mínum nærhópum heldur útvarpi og kannski sjónvarpi. Mörgum er að sönnu kippt úr sinni daglegu rútínu og margir þurfa að hafa ofan af fyrir ungum börnum og jafnvel eldri börnum en mér finnst umræðan vera eins og 360.000 manns á Íslandi eigi að dunda sér þangað til veiran hefur runnið sitt skeið.

Framlínustarfsfólkið hleypur allan vökutíma sinn. Hjúkrunarfræðingar og einhverjar fleiri stéttir eru með útrunna kjarasamninga. Viðskiptaráð stingur upp á að opinberir starfsmenn – hjúkrunarfræðingar, kennarar, lögreglumenn – sveiflujafni ástandið með kjörum sínum. Bláa lónið greiðir milljarða í arð til hluthafa og sendir starfsfólk sitt á atvinnuleysisskrá hins opinbera. Bankarnir lækka innlánsvexti hjá sparifjáreigendum. Fólk, t.d. námsmenn, með einstakar vaktir í fataverslunum og á veitingastöðum missir vaktirnar og tekjurnar en fær ekki bætur af því að það hefur ekki verið í eiginlegu starfshlutfalli.

Bændur lenda fyrirsjáanlega í vandræðum með mönnun í vorverkunum. Ferðaþjónustan lepur nú dauðann úr skel. Vinir mínir í leiðsögustétt sem voru búnir að bretta upp ermar fyrir törnina framundan sitja með hendur í skauti. Leigubílstjórar og flugmenn geta ekki „unnið að heiman“. Listamenn eru kyrrsettir í sinni eigin vertíð. Aðstandendum er bannað að heimsækja fólkið sitt á elliheimilum vegna smithættu en starfsfólk kemur úr sama umhverfi og aðstandendur. Þar hefur verið illa mannað, sums staðar, og starfsfólk nær engan veginn að bæta það félagslega tjón sem verður við það að börnum og barnabörnum er ekki hleypt inn. Ég gagnrýni ekki þessa varúðarráðstöfun en lífsgæði fólks á lokametrum lífs síns eru skert til muna meira en miðaldra fólks sem leiðist af því að það er búið að horfa á allt á Netflix og í Sjónvarpi Símans en bjargar sér af því að það getur skálað í gegnum Zoom.

Ég hripa hér bara upp hluta af jöfnunni sem er alveg galin. Sums staðar í samfélaginu mokar fólk og mokar til að samfélagið haldi sjó og annars staðar situr orkumikið fólk og hugleiðir hvort það eigi að bora út úr hægri nösinni eða þeirri vinstri. Þó er huggun harmi gegn að gildi skapandi greina og skapandi fólks hefur fengið aukið vægi.

Einhver hlýtur að vera með yfirsýnina. Einhver hlýtur að geta séð hvar of margt fólk er og hvar of fátt, hvar peninga vantar og hvar er ofgnótt og þeir einstaklingar verða að leggja saman tvo og tvo og fá út rétta útkomu. Fólkið sem hefur allar upplýsingarnar verður að rétta hallann.

En ég hlýði Víði og tek almennt mikið mark á því sem kemur fram á daglegum upplýsingafundum vegna Covid.

Móðir menn í kví kví

Spaugvarpið er búið að senda frá sér sitt fyrsta hlaðvarp. Ég hló margsinnis upphátt þannig að ég mæli augljóslega með því í súldinni.

Hvar eru samningar við hjúkrunarfræðinga?

Hjúkrunarfræðingar hafa verið samningslausir í ár. Fyrir fimm dögum var samningafundi slitið án þess að boða til nýs. Heilbrigðisstéttirnar eru einna mikilvægustu starfsstéttirnar og þarf ekki faraldur til að sjá það en samt er ekki samið við fótgönguliðana, framlínustarfsfólkið. Ég þori ekki að hafa hátt af því að ég er hvergi nálægt samningaborðinu og hef engra persónulegra hagsmuna að gæta en ég skil ekki viljaleysið til að gera kjarasamning. Það er ekki nema von að margir hjúkrunarfræðingar hafi í gegnum tíðina látið sig hverfa til annarra starfa. Reikningar eru ekki borgaðir með hugsjón og köllun og létt lund vegur heldur ekki þungt í augum bankans.

Svart ...

Einn vinur minn skrifaði á Facebook í vikunni: Hugur minn er hjá öllum innbrotsþjófunum sem geta nú ekki athafnað sig vegna þess að allir eru heima.

Kaldhæðni, já, gott hjá honum. En ég er að hugsa til stóru hópanna sem hafa unnið svart í gegnum árin og eiga minni réttindi fyrir vikið enda hafa þeir minna borgað til samneyslunnar. Fólk getur ekki sýnt fram á tekjufall vegna þess að tekjurnar hafa ekki verið færðar til bókar. Ég heyri bara hvergi neina umræðu um þetta. Er hún líka svört og falin?

Þrífast börnin þá ekki best á misjöfnu?

Á misjöfnu þrífast börnin best hefur lengi verið haft á orði og vísað til þess að börnum sé hollt að borða sand (í hófi) í sandkassanum en ekki lifa bara vafin inn í bómull. En nú á tímum Covid er manni sagt að þvo hendur sýknt og heilagt. Ég skil að nú eru óvenjulegir tímar en styrkjum við ekki ónæmiskerfið heilt yfir með því að venja það við ýmislegt?

Stytting vinnuvikunnar?

Er veiran kannski að sýna okkur fram á að við getum stytt vinnuvikuna til muna? Hvaða störf getur fólk lagt á hilluna eða stytt vinnuvikuna hjá um helming án þess að stóru hóparnir finni fyrir því?

Hjúkrunarfræðingar eru ómissandi, matvælaframleiðendur, seljendur og/eða dreifingaraðilar matvöru, sorphreinsar – og hverjir fleiri? Listamenn. Til hvers að lifa ef engin tónlist, engir litir, engin hönnun er til að gleðja auga og eyra? Eitthvað í þá veruna sagði Churchill eftir síðari heimsstyrjöldina þegar hann var spurður hvort ekki ætti að skera niður til menningar og lista.

Sjálfsþurftarbúskapur

Ég get bakað og eldað en ég er öðrum háð um hráefni. Ég get unað mér við bækur og útvarp en treysti á sköpun annarra. Ég er hraust og veikist sjaldan en ef ég veikist get ég ekki læknað mig sjálf.

Við búum í samfélagi þar sem fólk nær vonandi að rækta sínar sterku hliðar og hver leggur það af mörkum sem hann er hæfastur í en treystir á hina með hitt. Og hvaða stéttir skipta nú líf og heilsu fólks máli? Láglaunastéttirnar. 

Þegar við verðum komin fyrir vind í veirumálinu vona ég að gildismatið hafi breyst og ferðamátinn líka.

Ef útgöngubann ...

Ég hef ekki hugmynd um hvað almannavarnateymið gerir næst, treysti því bara til að hafa miklu meiri upplýsingar en ég hef og að þetta góða fólk taki ákvarðanir út frá almannaheill, en útgöngubann verður algjör tortúr fyrir mig.

Ég er ekki að missa vinnuna, ekki húsnæðið, ekki heilsuna, ekki fjölskylduna, ekki vinina, ekki áhugamálin, ekki lífsgleðina – þannig að ég má ekki kvarta og ætla ekki að kvarta þótt mig langi til að kveina yfir mögulegu útiverubanni. Ef mér verður borgað fyrir að æfa mig að elda nýja rétti og lesa trílógíu sr. Árna Þórarinssonar kyngi ég samt leiðindunum. Í fyrra las ég doðrant Ólafs Jóhanns Sigurðssonar um Pál Jónsson blaðamann og það var algjörlega þess virði en sumt las ég úti við ...

Við skulum hverfa aftur í tímann ...

Ég var að horfa á Vikuna með Gísla Marteini. Mjög föstudagskvöldslegt föstudagskvöld. Fínir gestir og bestur allra Guðni forseti með speki sína og hvatningu. Og þekkingu.

Ég vil samt ekki hverfa aftur í tímann eins og hann byrjaði svörin sín á. Ég vil ekki mislinga, bólusótt, svarta dauða, spænsku veikina, kíghósta, rauða hunda eða skarlatssótt. Ég vil heldur ekki svínaflensu eða fuglaflensu. En ég hef ekkert val um samtímann. Menn tala um drepsótt, eyðingarafl, farsótt. Fólk deyr úr COVID-19 eins og fólk deyr úr öðrum pestum. Okkur vantar svör og úrræði en her manns er að leita að þeim.

Ég vil heldur ekki missa internetið og samskiptamiðla.

Og ég vil alls ekki missa samneyti við fólk. Ég er extróvert og sólarsinni. Ég er veðurháð og þrái alltaf sól og hita og ég þrífst nálægt fólki. Ég má ekki til þess hugsa að vera lokuð inni, ekki einu sinni þótt ég væri með minn uppáhalds með mér. Ég er hraust og hef ekki undan neinu að kvarta en mér finnst samt skelfileg tilhugsun að mega ekki fara út. Gul (svo ég noti brandarann hans Gísla Marteins) forði mér frá útgöngubanni en auðvitað fer ég eftir tilmælum Almannavarna ef til kemur eins og hingað til.

Ég ætlaði í geggjað árstíðahlaup í kvöld en þar sem uppleggið var orðið að fara einn á staðinn og hlaupa með miklu millibili ákvað ég að hlaupa langa hlaupið frekar í fyrramálið eins og oftast á laugardagsmorgnum.

Að því sögðu: Góða helgi!

Ef ríkið bjargar

Ég hafði ekki einu sinni hugmyndaflug til að sjá fyrir mér að fyrirtæki gætu fengið fyrirgreiðslu og borgað sér arð. Góðir punktar hjá Jóhanni Páli:

Ef ráðist verður í björgunaraðgerðir fyrir fólk og fyrirtæki á Íslandi er full ástæða til að gera kröfu um að ríkisaðstoð til fyrirtækja verði háð skýrum skilyrðum um samfélagslega ábyrgð, umfram þá sjálfsögðu kröfu að ekki verði farið í uppsagnir eða fyrirtækin blóðmjólkuð með arðgreiðslum og kaupum á eigin hlutabréfum. Ef við leyfum okkur að hugsa út fyrir rammann væri til dæmis hægt að krefja öll stærri fyrirtæki, sem vilja halda áfram að fá ríkisaðstoð meðan korónaröskunin gengur yfir, um að minnka kolefnisfótspor sitt varanlega, draga úr launamun innan vinnustaðar, loka skattaskjólsreikningum ...

Bróðir minn, Gummi, er þjófur og andlegur ofbeldismaður

Það er hluti af minni sjálfshjálp að segja upphátt frá glæp bróður míns. Glæpurinn er svo sem bara fjármálaglæpur, ekki ofbeldisglæpur -- nema andlegt ofbeldi er auðvitað líka ofbeldi. Hann stjórnaði aumingja mömmu og pabba áratugum saman með edrúmennsku sinni. Hann var orðinn óvirkur alkóhólisti 24 ára eða svo, en frá 11-24 var hann þá virkur (of)drykkjumaður. Eftir að hann hætti að drekka notaði hann edrúmennsku sína til að kúga mömmu og pabba. Ég var mér ekki meðvituð um þetta lengi, lengi, lengi, kannski vegna þess að hann stjórnaði mér að einhverju leyti líka. 

Ég lánaði honum peninga. Hann rak sjoppu og hafði miklar skýjaborgir um reksturinn en gat samt aldrei hugsað viku fram í tímann. Hann var í leiguhúsnæði og þegar honum var sagt upp húsnæðinu missti hann reksturinn sem var orðinn mjög losaralegur hvort eð var. Hann tolldi ekki í námi og var eirðarlaus í vinnu hjá öðrum, já, og sjálfum sér. Hann hafði ekki fastar tekjur áratugum saman og grunur minn er að hann hafi fengið mikla peninga hjá mömmu og pabba, ráðdeildarsama fólkinu, með því að hóta því að annars færi hann aftur að drekka.

Þau voru meðvirk.

Ég líka.

Eins og margt siðlaust fólk kemur hann vel fyrir. Sem betur fer er margt gott fólk líka sem kemur vel fyrir en siðlausa fólkið kemst upp með ýmislegt af því að það platar nytsömu sakleysingjana. Ég held að ég sé ágætt dæmi um svona nytsaman sakleysingja. Ég lánaði honum á endanum 7 milljónir króna árið 2008 af því að annars myndi vondi bankinn rukka hann um svo mikla vexti. Og hann greyið var svo mikið fórnarlamb vondu bankanna. Og ég var fórnarlamb hans.

Núna er hann skráður garðyrkjumaður á Sólheimum, hvernig svo sem honum tókst að ljúga sig þangað inn. Hann var í garðyrkjuskólanum í Hveragerði, það vantaði ekki, en náði hvorki prófunum né skrifaði ritgerðirnar. Hafi hann útskrifast þaðan hefur hann svindlað.

Ég skynja beiskju í því sem ég segi en samt er ég að segja sannleikann og ekkert annað. Fyrir 11 árum hætti ég að aumka mig yfir hann en fyrir tæpum tveimur árum sá ég loksins úr hverju hann var gerður. Hann er óþverri sem mun alltaf misnota fólk sem treystir honum.

Ég skil alveg að einhverjum geti þótt færslan fullpersónuleg en glæpur á samt ekki að vera leyndarmál. Það reynir alveg á að játa það dómgreindarleysi að hafa ekki séð í gegnum hann fyrir löngu en þeim mun brýnna er að benda öðrum nytsömum sakleysingjum á þau víti sem ber að varast.

Svört vinna

Ef fyrirtæki hefur verið umsvifamikið á svarta markaðnum og getur fyrir vikið ekki sýnt fram á mikið tekjutap í ástandinu fær það væntanlega ekki mikla fyrirgreiðslu núna, eða hvað? 

Ólínuleg dagskrá

Ég komst á snoðir um norskan þátt sem sýndur er á vef RÚV. Hann heitir Exit, hefur verið þýddur Útrás og fjallar um nýríku kallana sem eru ekki orðnir fertugir en ætla að gleypa allan heiminn og að því er virðist í gegnum nefið. Svo virðist sem efnið eigi sér stoð í veruleikanum.

Hroðalega spennandi og óhuggulegir þættir sem ég mæli með. Þeir eru átta og hver þeirra rúmur hálftími. 

Að fara eftir fyrirmælum

Mér finnst fjóreykið Víðir, Valtýr, Alma og Páll alveg frábært. Mér finnst Víðir vera hinn nýi Grímur Grímsson og myndi treysta honum fyrir öllum mínum leyndarmálum. Ég tek mark á fyrirmælunum og þvæ mér um hendurnar oft á dag, hósta í handarkrikann og heilsa sem fæstum með snertingu. Vandinn við kórónuna er að bestu menn vita enn ekki nóg og á meðan eru viðbrögðin eilítið fálmkennd. Ég er ekki að gagnrýna það.

Hins vegar deyr fólk alla daga og stundum óþarflega fljótt. Ég myndi vilja sjá miklu öflugra net grípa þunglyndissjúklinga, eiturlyfjafíkla og einmana fólk en hefur verið lagt út til að grípa viðkvæmt fólk.

Hins vegar er ekki hægt að koma ekki við andlitið á sér. Ef mig klæjar, ef ég veit að maskaraflaga hefur hrokkið af augnhári, ef ég er með stírur, þegar ég les blað á borði eða fréttir á skjá og styð með hendinni undir kinn - það er ekki hægt að sleppa því að koma við andlitið á sér. Við þyrftum kraga um hálsinn eins og hundar og kettir ef við ættum að láta andlitið vera.

Samrómur

Almannarómur er að safna raddsýnum á samromur.is. 7212 raddir eru komnar í safnið en verkefnið vantar langtum fleiri til að við getum gert okkar eigin Alexu/Siri sem mun heita Embla og er lýst sem glænýju raddstýrðu appi sem skilur og svarar spurningum á mæltri íslensku. Þeim mun fleiri sem gefa raddsýni, þeim mun auðveldara verður fyrir þróunaraðila að smíða máltæknilausnir sem nýtast munu öllum íslenskunotendum.

Ert þú búin/n að gefa raddsýni?

Yacoubian-byggingin eftir Alaa al-Aswany

Í vikuferð minni í Egyptalandi um daginn las ég eina þýðingu á egypskri skáldsögu. Yacoubian-byggingin er eins og heilt samfélag þar sem ýmsum hópum ægir saman og menn lifa sumir í sátt og aðrir ekki. Tíðarandinn er talsvert ólíkur því sem maður þekkir úr ísköldum íslenskum raunveruleika, stéttskipting mikil og lífsbaráttan hörð hjá sumum.

Nágrannakrytur voru áberandi og systkinum uppsigað hvoru við annað. Það kannast ég við þótt ástæðurnar hafi verið aðrar. Hins vegar var líka mikil samheldni ef raunverulega bjátaði á. Þá talaði nágrannasamfélagið einni röddu og allir hlupu undir bagga.

Fátækum Egyptum var ekki leyft að fara úr landi. Bæði höfðu þeir ekki efni á að fara í langferðalög og svo óttuðust stjórnvöld að þeir sneru ekki aftur ef þeir fengju að fara. Ég spurði á yfirreið minni nokkra Egypta hvert þeir færu í sumarfrí. Þeir horfðu bara stóreygir á mig. Holiday? Vacation? Hvað þýddi það? Jú, þeir færu til Alexandríu þar sem er ekki kæfandi hiti á sumrin, það var besta boð.

Og nú þyrfti ég að lesa trílógíu Naguibs Mahfouz.

Spánska veikin

Í miðri spánsku veikinni sem er dagsett á Íslandi 19. október 1918 urðum við fullvalda þjóð. Þá var líka frostaveturinn mikli nýlega um garð genginn. Föðurbróðir minn fæddist í janúar 1918 og oft hefur verið sögð sagan af því að bleyjan fraus um leið og hún hafði verið tekin af honum.

Nú er öll tækni 100 árum betri, en er eitthvað nýtt að frétta af pólitíkinni?

Gestrisni Egyptinn

Ég fór í vel heppnaða vikuferð til Egyptalands, svo sem til að hlaupa í píramídahlaupinu sem var nú haldið öðru sinni en líka til að skoða mig um. Ferðin var skemmtileg og við brölluðum ýmislegt og sáum eitt og annað. Mig langar aftur til Afríku, t.d. til Marokkó eða hreinlega Namibíu, en grái liturinn í Egyptalandi situr í mér. Ég er mikið fyrir liti og á þeim er átakanlegur skortur. Hús voru illa farin og samlit umhverfinu, klæðnaður fólks var líka í jarðarlitunum enda var mikið starað á mig. Að sönnu er ég ljóshærð og vek þannig eftirtekt en ég var líka í bleiku, skærgrænu og appelsínugulu.

Og sögur af gestrisni Egypta eru ýktar, þeir eru ágengir og vilja hafa af manni tekjur. Allt skiljanleg sjálfsbjargarviðleitni en ég má líka segja sannleikann.

Fyrir tveimur árum fór ég í hlaupaferð til Tel Aviv og þegar ég kom heim þaðan sagði ég líka: Ég þarf ekki að fara aftur til Ísraels.

Næst langar mig til Kúbu eða Jamaíku.

Mottumarsinn minn

Þrátt fyrir að yfirvaraskegg hafi verið áberandi í mottumörsum snýst átakið um heilsu karla og átakið þarf ekki að einskorðast við karla. Ég hef ákveðið að í mars borði ég ekki súkkulaði og pælingin er að fara þannig betur með heilsuna. Ég skora á alla sem sjá mig leggja til atlögu við súkkulaði í föstu formi að reisa vísifingur og áminna mig.